رأی خلاصه جریان پرونده

در پرونده کلاسه 9300500259 شعبه 2 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان طرقبه شاندیز آقایان س. ت. و ن. گ. وکلای دادگستری دادخواستی به وکالت از آقایان ع. ع. و م.ح. و خانم ا.م. و خانم ط.ح. به طرفیت آقای ح. ع. و اداره ثبت طرقبه به خواسته صدور حکم به ابطال رأی هیئت به شماره 92004733 موضوع قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی فاقد سند رسمی و خلع ید مشاعی خوانده ردیف اول از ششدانگ مزرعه و قنات حصار سرخ پلاک 89 اصلی بخش 6 مشهد به انضمام خسارات دادرسی مقوم به بیست میلیون و یکصد هزار ریال تقدیم دادگاه نموده ضمن دادخواست توضیح داده خوانده ردیف اول به عنوان احد از مالکین مشاعی پلاک موصوف با مقدار 13688/15 مترمربع که در سال های اخیر نیز به ایشان انتقال یافته تصرفات خود را مفروزی اعلام داشتند و موفق به اخذ رأی هیئت گردیده اند شرط اساسی در قانون موصوف برای صدور اسناد مالکیت قانونی بودن منشاء تصرفات متصرف می باشد این در حالی است که شش دانگ پلاک ... اصلی بخش 6 مشهد تاکنون توسط مالکین مشاعی افراز نگردیده نظریه متعدد کارشناسان رسمی دادگستری و دو فقره دادنامه به شماره های 9100401229 و 9100500236 از محاکم حقوقی طرقبه که در محاکم تجدیدنظر تأیید شده بر این معنا حکایت دارد ... لذا به شرح خواسته تقاضای رسیدگی دارم در جلسه 93/8/27 وکیل خواهان به شرح دادخواست تقاضای رسیدگی نموده متذکر شده موکلین و خوانده اول مالک مشاعی می باشند خوانده بدون اینکه افراز صورت گیرد اقدام به اخذ سند رسمی مفروزی از طریق هیئت ثبتی نموده است به اضافه اینکه مالکین مشاعی افراد دیگری نیز هستند آقای دکتر ا.ن. وکیل دادگستری به وکالت از خوانده ردیف اول اظهار داشت اساساً فلسفه وضع قانون در مورد کسانی است که متصرف و مالک باشد و در قانون نیامده است اگر مالکیت مشاعی داشته باشد نتواند سند مفروزی بگیرد جمیع تصرف موکل و پدرش به صورت مفروزی حدود شصت ساله می باشد نشانه های تصرف مفروزی احداث کل خانه غرس 300 اصله درخت و اخذ پروانه های متعدد برای گلخانه و بهره برداری گلخانه که با نظر کارشناس معلوم می گردد و در صورت لزوم گواهانی هستند که معرفی خواهد شد اراضی حصار سرخ کلاً مشاعی بوده و افراد زیادی در این پلاک ... اصلی سند مفروزی گرفته اند که نمونه اسناد آن قابل ارائه است شورای محل هم در استشهادیه مراتب را تأیید کرده اند نسخه از آن تقدیم می شود در ضمن چون خواسته کمتر از 5 میلیون تومان است دادگاه صالح به رسیدگی نمی باشد و بعلاوه دعاوی ابطال رأی هیئت و خلع ید ارتباط به هم ندارد که بتوان آن ها را در یک دادخواست مطرح کرده، سالار بخشی هم عادی وجود دارد که اصل آن را در اختیار نداشته ولی وکیل دیگری آن را برابر اصل کرده که باید از موکل بپرسم وکلای خواهان در پاسخ اظهار داشتند اولاً مطابق قانون مورد بحث رسیدگی به این دعاوی مرتبط باید در دادگاه عمومی است مطابق قانون شوراها به دعاوی مرتبط باید در دادگاه رسیدگی شود در ماهیت وقتی سند رسمی مشاعی است تصرف مفروزی نمی تواند مشروع باشد چرا تصرف مفروزی باید با اذن و یا توافق شرکاء باشد وکیل خواهان راجع به تصرفات موکلین اظهار داشت در این پلاک خیلی از مالکین مشاعی اساساً بلاتکلیف و تصرف ندارند از جمله خانم ا.م. در مورد سایر موکلین باید از خودشان سئوال شود دادگاه قرار ارجاع به کارشناسی صادر می نماید به کارشناس تکلیف می نماید با معاینه محل و بررسی سوابق ثبتی و ترسیم کروکی و وضعیت ثبتی ملک را به طور دقیق اعلام نمایند چگونگی عملیات ثبتی درخصوص اخذ سند مفروز از سوی خوانده ردیف اول را تشریح نمایند که تا چه مرحله پیش رفته که آیا منطبق با مقررات قانونی می باشد یا خیر آقای ی. خ. را به عنوان کارشناس انتخاب نموده کارشناس منتخب ضمن اشاره به صورتجلسه مورخ 71/3/8 منعقده بین وکلای دیمه کاران و وکلای مالکین و توافقنامه مورخ 57/120 اهالی روستای حصار سرخ راجع به بقیه اراضی دیمه زار که 138 نفر ذیل آن را امضاء با اثر انگشت تأیید نموده و استشهادیه محلی که ذیل آن را ده نفر امضاء و به تأیید شورای اسلامی رسیده و تصاویر ارائه شده آن ها حاکیست که اشخاصی که اراضی را به صورت باغ درآورده و به خودشان تعلق گرفته و از سهم اراضی آن ها کسر شده و ملک اختلافی پرونده جاری مطروحه در آن دادگاه محترم از جمله باغاتی است که مستند به مفاد مندرج در صورت جلسه 71/3/8 منعقده بین وکلای دیمه کاران و توافق نامه مورخ 75/10/30 اهالی روستای حصار سرخ و محدوده تصرفات مفروزی موجود در طبیعت در سهم مفروزی غیر رسمی خوانده ردیف یک قرار گرفته است پس از انعکاس مشاهدات خود و اینکه ملک مورد اختلاف تا مرحله تحدید حدود پیش رفته و در مورد خوانده رأی هیئت صادرگردیده و نیز در پلاک مدعابه استقرار دارد اعلام نظر به شرح فوق نموده است نظریه کارشناس از سوی وکیل خواهان ضمناً مورد اعتراض قرار گرفته دادگاه موضوع را به هیئت سه نفره کارشناسان ارجاع داده هیئت کارشناسان در نظریه خود اعلام نمودند در مورد ملک مورد بحث تمامت 318 ساعت و 25 دقیقه از 384 ساعت ششدانگ مزرعه حصار سرخ پلاک باقیمانده ... اصلی بخش 6 مشهد به استثنای پلاک های ... فرعی مشتمل بر اراضی آبی زار و دیمه زار و یک رشته قنات به مدار 16 سهم از طرف ح.ذ. و غیره تقاضای ثبت گردیده و ششدانگ پلاک مزبور در تاریخ 1316/2/19 تحدید حدود گردیده اسناد مالکیت زیادی به نام مالکین مشاعی صادر گردیده و تعدادی از مالکین هم در راستای مواد 147 و 148 اصلاحی قانون ثبت سند مالکیت مفروزی اخذ نمودند خوانده به تصرفات مفروزی خود که عبارت از یک قطعه زمین کشاورزی مشتمل بر گلخانه و ساختمان و تأسیسات مجموعاً به مساحت 13688/50 مترمربع تقاضای سند مالکیت کرده است که پس از انجام کارشناسی رأی 928004733 صادر شده مقدار 47 دقیقه و از 5 ساعت و 28 دقیقه از مدار 16 شبانه روز مزرعه و قنات حصار به نام ح. ع. سند مالکیت صادر شده همچنین به موجب سند قطعی شماره ... مورخ 91/6/9 تبصره 137 مشهد مقدار 10 دقیقه مشاع از 2 ساعت و /5 دقیقه مشاع از دو ساعت و 29 دقیقه و 24/5 ثانیه مشاع از 11 ساعت و 23 دقیقه مشاع از مدار 16 شبانه روز مزرعه و قنات حصار سرخ پلاک باقیمانده ... اصلی بخش مشهد به خانم ف.ن. منتقل نموده که وی نیز 5 دقیقه آن را به موجب یک فقره قولنامه عادی به آقای ح. ع. انتقال داده است بنا به مراتب اقدامات هیأت و رأی صادره به استناد بند ت ماده یک قانون تعیین تکلیف (ت- عدم دسترسی به مالکان مشاعی در مواردی که مالکیت متقاضی مشاعی (تصرفات وی در ملک مفروز است) شده است و پس از آگهی مورد اعتراض خواهان ها قرار گرفته است وکیل خواهان اخذ توضیح از کارشناسان را مورد درخواست قرار داده دادگاه با کیفیت فوق ختم رسیدگی را اعلام طی دادنامه شماره 9500500012-95/1/15 ضمن انعکاس خواسته خواهان ها با این استدلال با توجه به اینکه مقصود قانون مذکور آن بوده که چنانچه ملک مشاعی به تراضی شرکاء مفروزی و به تناسب سهم هر یک در تصرفشان قرار گرفته باشد استقرار مالکیت بر قطعات مفروز پذیرفته شود در رسیدگی به اعتراض به آراء هیئت موضوع آن قانون توجه به تصرفات و میزان تصرف هر یک از اصحاب دعوی ضرورت دارد و به همین منظور در جلسه 93/8/27 از وکیل خواهان ها پرسش شده که آیا موکلینشان در ملک موصوف تصرف دارند که اظهار بی اطلاعی نموده و پاسخ را منوط به اخذ توضیح از موکلین نموده اند به نظر دادگاه وکیل نمی تواند خود را بی اطلاع از وضعیت موکل در موضوعی که اهمیت اساسی در دعوی دارد معرفی کند زیرا طرح ادعا مستلزم آگاهی از جوانب موضوع دعوی است لذا به لحاظ عدم رفع ابهام امکان ورود به ماهیت وجود ندارد مستنداً به ماده 95 قانون آیین دادرسی مدنی قرار ابطال دادخواست خواهان ها را صادر و اعلام می نماید این رأی در تاریخ 95/1/25 به وکلای خواهان ها ابلاغ شده و در تاریخ 95/2/26 از رأی مذکور فرجام خواهی شده عمده اعتراض فرجام خوانده راجع به ماهیت دعوی که در مرحله بدوی نیز مطرح شده است پرونده پس از وصول پاسخ از سوی وکیل فرجام خواه به دیوان عالی کشور ارسال به این شعبه ارجاع به کلاسه فوق ثبت شده است لوایح طرفین به هنگام شورا قرائت می شود. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردیده پس از قرائت گزارش عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

نظر به اینکه در موارد اخذ توضیح از خواهان مستلزم موارد اخذ توضیح در تصمیم دادگاه و قید آن در اخطاریه طرفین و برای رسیدگی می باشد در مانحن فیه عدم پاسخ یا بی اطلاعی از سئوال دادگاه از سوی وکیل خواهان مقتضای صدور قرار ابطال دادخواست به مفهوم ماده اسنادی نبوده است و از شمول ماده 97 قانون آیین دادرسی مدنی خارج بوده است به خصوص اینکه چنانچه صورت جلسه مورخه 93/8/27 اقتضای صدور قرار ابطال را می داشت ارجاع به کارشناس منفرد سپس صدور قرار ارجاع به هیئت کارشناسان سه نفره و جلب نظریه آنان امری عبث و لغو بوده است درثانی بر فرض اینکه وکیل خواهان ها از تصرفات موکلین خود ابراز بی اطلاعی نموده باشد و این امر مؤثر در قضیه بوده باشد با تحقیق و معاینه محلی با اختیار حاصله از ماده 199 قانون آیین دادرسی مدنی موضوع نفیاً یا اثباتاً قابل احراز بوده و ابهام مذکور رفع می شده است بنا به مراتب رأی فرجام خواسته که بدون توجه به جهات و معانی مذکور در فوق صادر گردیده نقض و مستنداً به بند الف ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی پرونده جهت رسیدگی به دادگاه صادرکننده رأی منقوض ارجاع می نماید.

شعبه دهم دیوان عالی کشور رئیس:
محمدهادی عبداله پور
مستشار: سیدحجت اله میرمجیدی