رأی خلاصه جریان پرونده

خلاصه جریان پرونده:
به موجب دادنامه شماره ۹۰۹۷ - ۱۴۰۰ مورخ ۱۴۰۰/۵/۱۷ این شعبه که گزارش مسبوط پرونده در ان قید شده است، دادنامه شماره ۰۴۷۴ - ۹۹۰ مورخ ۱۳۸۸/۳/۳۱ صادره از شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی ایرانشهر نسخ گردیده است.در رای این شعبه امده است: در خصوص فرجام خواهی اقای ز. ا. ر. فرزند ه. وکیل دادگستری به وکالت از اولیای دم مرحوم ا. م. نسبت به دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۵۴۷۰۲۰۰۴۷۴ مورخ ۱۳۹۹/۳/۳۱ که به موجب ان اقای ا. ک. ز. فرزند گ. م. به اتهام مباشرت در قتل عمدی مرحوم س. م. به پرداخت دیه و تحمل ده سال حبس تعزیری محکوم شده است.نظر به این که ایرادات متعدد بر فرایند دادرسی و ماهیت انشای رای صادره وارد است.از جمله: ۱- رای بدون تشکیل جلسه دادرسی و اخذ اخرین دفاع صادر شده است.۲- مقدمات دادرسی به شرح مواد ۳۸۷ الی ۳۸۹ قانون ایین دادرسی کیفری انجام نشده است.۲- بر خلاف نص صریح ماده ۲۰۳ قانون مزبور برای متهم پرونده شخصیت تشکیل نگردیده است.۴- تحقیق کافی برای اثبات رفتار انتسابی به متهم صورت نگرفته است.۵- دادگاه بدون اینکه پرداخت دیه از ناحیه متهم به قتل عمدی مورد قبول وی واقعه شود. مبادرت به انشای حکم دایر بر پرداخت دیه نموده است.۶- برخلاف نص صریح ماده ۱۰۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ که به رضایت مشروط در صورتی ترتیب اثر داده می شود. که ان شرط تحقق یافته باشد. که در مانحن فیه شرط پرداخت دیه چون مورد قبول متهم واقع نشده تاثیری در فرایند دادرسی ندارد. و سبب سقوط حق احتمالی قصاص و تبدیل ان به دیه نمی شود. و تاثیری در فرایند دادرسی و انشای حکم ندارد. بنابراین صرفنظر از اینکه به شرح فوق تحقیقات ناقص است.و بر رعایت فرایند دادرسی و محاکمه ایرادات متعددی به شرح مزبور وارد است، اما نظر به این که بر ماهیت رای صادره یعنی تبدیل دیه به قصاص و عدم ذکر دلیل احراز قتل عمد ایراد ماهوی وارد است.به استناد بند ۴ ماده ۴۶۹ قانون ایین دادرسی کیفری حکم به نقض رای صادره و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض صادر و اعلام می شود. نظر به اینکه با ایجاد تشکیلات مقرر در قانون ایین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ دادگاه کیفری یک جایگزین تشکیلات سابق شده است.در ما نحن فیه دادگاه کیفری یک مربوطه دادگاه هم عرض محسوب می شود. و نظر نماینده محترم دادستان کل کشور نیز با این رای موافق است. پس از ان پرونده به شعبه ۴ دادگاه کیفری یک ( ویژه نوجوانان ) * ارجاع گردیده است. پس از انجام رسیدگی مقدماتی و اجرای مقررات مواد ۳۸۴ الی ۳۸۹ قانون ایین دادرسی کیفری، اقای م. س. به عنوان وکیل تسخیری متهم انتخاب و وقت د. برای تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۱۸ تعیین شده است. در وقت مقرر جلسه دادگاه تشکیل گردیده متهم ا. ک. ز. به صورت الکترونیکی در جلسه مشارکت داشته و نماینده دادستان اقای ج. ب. ن. و ا. از اولیای دم به نام س. م. م. حضور یافته اند، دیگر اولیای دم حضور نیافته اند، گزارش پرونده تهیه نشده، پرونده شخصیت نیز تشکیل نشده است، وکیل متهم حضور نیافته و وکیل شکات اقای ز. ا. ر. نیز حضور نیافته و تصویر لایحه ایشان ضمیمه پرونده است. دادگاه به این شرح مبادرت به انشای رای نموده است: در خصوص اتهام اقای ا. ک. ز. فرزند گ. م. فعلا به لحاظ عجز از تودیع وثیقه بازداشت با وکالت تسخیری اقای م. س. دایر بر مباشرت در قتل عمدی مرحوم س. ا. م. مورخه ۱۳۷۴/۱۲/۰۵ با ضربات چاقو با عنایت به جامع محتویات پرونده، شکایت اولیایدم به شرح ماوقع در پرونده و وکیل اولیایدم اقای ز. ا. ر. که تقاضای قصاص قاتل را نموده، گزارش موارد وثوق مرجع انتظامی بدین توضیح که در تاریخ ۱۳۷۴/۱۲/۰۵ در ۱۵ کیلومتری * جسد متعلق به فردی حدودا ۴۰ الی ۴۵ ساله در لابلای نخلستانهای اطراف به همراه یک چاقو اغشته به خون در اطراف جسد کشف گردیده به محض اطلاع از پیدایش جسد عوامل انتظامی در اجرای دستورات قضایی با بهره گیری از پرسنل مجرب و اطلاعات مردمی به شناسایی و دستگیری قاتلین پرداخته تا اینکه در مورخه ۷/۱۲ /۷۴ احدی از قاتلین به نام م. ش. ر. ز. فرزند س. م. دستگیر و مورد بازجویی قرار گرفته در نتیجه کارت خودرو پیکان وانت مدل ۶۵ به شماره ۱۲۷۶۳ * ۱۴ متعلق به مقتول ( س. ا. م. ) از وی اخذ گردیده اظهار داشته که در * مشغول کارگری بودم که با فردی به هویت ا. ک. ز. فرزند گ. م. اهل * اشنا شدم با همدیگر رفیق شدیم، ا. در * به بلوچهای معتاد مواد می فروخت پس از مدتی با یکدیگر قبل از عید سال ۷۴ تصمیم به سرقت گرفتیم که در این راستا اتومبیل پیکان وانت به رانندگی س. ا. م. را به مبلغ چهل هزار تومان به مقصد * کرایه که منظور ما سرقت اتومبیل بوده پس از طی طریق صبح روز عید به * رسیده و از انجا به طرف مقصد نهایی از بی راه به حرکت خویش ادامه دادیم در بین راه به رودخانه ای رسیده از انجا با زور تهدید مقتول را متوقف و دستهای مقتول را بسته و متهم ا. ک. ز. پس از وارد کردن ضربات کادر به دست مقتول بعد با یک دست سر مقتول را گرفته با کارد می برید. سپس دو نفری اتومبیل را برداشته و متواری می گردند و در بین راه اتومبیل واژگون گردیده است. متهم م. ش. ر. ز. به توصیه و تشویق پدرش خود را به مامورین انتظامی معرفی وجریان را بازگو می نماید. که جسد توسط مامورین مورخه ۱۳۷۴/۱۲/۰۵ کشف، پزشک قانونی نظریه خودش را اعلام نموده و علت تام فوت بریده شدن شاهرگ گردن، خونریزی شدید و قطع کامل نخاع مرکزی تعیین گردیده است. دادگاه طی رای شماره ۱۴۴۵ مورخه ۱۳۷۸/۱۰/۰۲ بزهکاری اقای م. ش. ر. ز. را به اتهام امساک به حبس ابد محکوم نموده. وکیل تسخیری وی نسبت به دادنامه صادره اعتراض پرونده مورخه ۱۳۸۰/۰۵/۱۴ به شعبه ۲۸ دیوانعالی کشور مستقر در * ارسال شده است.که رای صادره نقض و جهت رسیدگی مجدد پرونده را به شعبه هم عرض ارسال نموده. اقای م. ش. ر. ز. به اتهام معاونت در قتل عمدی س. ا. م. به تحمل ده سال حبس تعزیری محکوم گردیده است. اقرار صریح متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی و دفاع بلاوجه متهم در مرحله دادرسی الکترونیکی مورخه ۱۴۰۰/۱۲/۱۸ و سایر قرایین و امارات موجود در پرونده دادگاه بزهکاری نامبرده را محرز و مسلم دانسته مستندا به بند الف ماده ۲۹۰و مواد ۴۶۲و۳۵۰و۴۱۷و۴۱۸و۲۱۱ قانون مجازات اسلامی حکم به قصاص نفس وی را از نوع حلقه اویز پس از استیذان از م. م. ر. در حق اولیایدم صادر و اعلام می نماید. اما در خصوص اتهام وی دایر بر سرقت مسلحانه پیکان وانت به شماره ۱۲۷۶۳ * ۱۴ نظر به اینکه سرقت در مورخه ۱۳۷۴/۱۲/۰۵ اتفاق افتاده مورد از مصادیق مرور زمان می باشد. مستندا به بند الف ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی و بند ث ماده ۱۳ قانون ایین دادرسی کیفری قرار موقوفی تعقیب نامبرده را صادر و اعلام می نماید. در خصوص اتهام اقای م. ش. ر. ز. به اتهام معاونت در قتل عمدی مرحوم س. ا. م. نظر به اینکه قبلا طی رای شماره ۱۷۷۵ مورخه ۱۳۸۰/۱۱/۰۶ به تحمل ده سال حبس تعزیری محکومیت یافته و اظهار نظر ماهویی گردیده است.لذا مستندا به بند ج ماده ۱۳ قانون ایین دادرسی کیفری قرار موقوفی تعقیب وی را صادر و اعلام می نماید. رای صادره حضوری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل فرجام خواهی در دیوانعالی کشور می باشد. رای به طرفین ابلاغ وکیل محکوم علیه ک. ا. ز. بنام م. س. وکیل محترم دادگستری به موجب لایحه فاقد شماره و تاریخ از رای صادره تقاضای فرجام خواهی نموده و محکوم علیه اقای ک. ا. ز. نیز شخصا به موجب لایحه ارسالی از سوی زندان ایرانشهر تقاضای فرجام خواهی داشته که پرونده به این شعبه ارجاع شده است
بتاریخ فوق هیات شعبه بیست و هشتم دیوان عالی کشور تشکیل است. پس از قرایت گزارش عضوممیز پرونده اقای دکتر ج. ط. و نظر کتبی نماینده دادستان کل کشور اقای م. ب. ، شور نموده و به شرح زیر انشای رای می شود.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

رای هیات
در خصوص فرجام خواهی اقای م. س. وکیل دادگستری به وکالت از اقای ا. ک. ز. فرزند گ. م. نسبت به دادنامه شماره ۱۴۰۰۲۹۳۹۰۰۰۳۵۹۲۹۷۳ مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۱۹ صادره از شعبه ۴ دادگاه کیفری یک سیستان و بلوچستان ( ویژه نوجوانان ) مستقر در * که به موجب ان اقای ا. ک. ز. فرزند گ. م. به اتهام قتل عمدی مرحوم س. ا. م. که در تاریخ ۱۳۷۴/۱۲/۵ واقع شده به قصاص نفس محکوم شده است، تحقیقات انجام شده در موارد زیر ناقص است.۱- سن دقیق متهم در زمان ارتکاب جرم مشخص نشده است.وی در جلسه دادگاه اظهار داشته است.که سن من حدودا ۱۶ سال بوده است. ( ص۱۱۶۷ ) در برگه تحقیق تاریخ تولد خود را ۱۳۵۴ اعلام نموده است.که در این صورت در زمان وقوع جرم یعنی ۱۳۷۴ بیست سال سن داشته است. وکیل وی در لایحه فرجام خواهی اعلام نموده است.که در زمان وقوع جرم ۱۷ سال داشته است.متاسفانه برای رفع این تعارضات و تعیین دقیق سن مشارالیه هیچ اقدامی صورت نگرفته است.این در صورتی است.که اگر سن وی در زمان وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال باشد. مشمول مقررات ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ است.که به جهت مساعد بودن عطف به ماسبق می شود. ۲- علی رغم تصریح در دادنامه قبلی دیوان عالی کشور، پرونده شخصیت برای متهم تشکیل نشده است.اگر این اقدام صورت می گرفت به موجب ان سن متهم در هنگام وقوع جرم نیز مشخص می شد.۳- بر خلاف ماده ۳۴۸ قانون ایین دادرسی کیفری جلسه دادگاه بدون حضور وکیل متهم تشکیل شده است.در برگ های مختلف پرونده از جمله صفحه ۱۱۷۳ قید شده است.کیفرخواست قرایت گردید.در صورتی که طرح پرونده در دادگاه مربوط به قبل از احیای مجدد دادسراها است.و اصولا پرونده فاقد کیفر خواست است.۴- صورت جلسه مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۱۸ دادگاه مطابق ضوابط قانونی تنظیم نشده زیرا صفحه اصلی صورت جلسه ( ص ۱۱۷۳ ) به امضای نرسیده است.و تحقیق از متهم و شاکی همانند تحقیقات مقدماتی به شرح اوراق جداگانه و منفردا انجام شده است.و فاقد امضای دیگر شرکت کنندگان در جلسه دادگاه است. ۵- در مورد گذشت قبلی اولیای دم که مبنای صدور دادنامه سابق دادگاه بدوی به شماره ۰۴۷۴ - ۹۹۰ صادره از دادگاه عمومی حقوقی ایرانشهر بوده تحقیقی صورت نگرفته است. علاوه بر این نواقص از نظر ماهوی نیز تنها دلیل توجه اتهام به محکوم علیه که مبنای صدور حکم قصاص قرار گرفته اظهارات و دفاعیات متهم دیگر یعنی اقای م. ش. ر. ز. است.که صرف ان نمی تواند دلیل اثبات کننده قصاص باشد. زیرا محکوم علیه نیز قتل را به اقای م. ش. ر. ز. نسبت داده چون قتل به صورت اجمالی مردد بین دو نفر است، مشخص نیست که حکم قصاص مبتنی بر علم قاضی است.یا ادله دیگر، از طرفی صدور قرار موقوفی در مورد اقای م. ش. ر. ز. نیز مطابق موازین قانونی نیست زیرا اصولا تعقیب مجدد وی اغاز نشده است. در مورد اتهام مشار الیه قبلا رای صادر و اجرا گردیده و بنظر می رسد احضار مجدد وی در این مرحله فعلا به عنوان مطلع است.تا چنانچه دلیلی برای اتهام مباشرت یا شرکت وی در قتل وجود داشته باشد. مطابق مقررات اقدام شود. بنابراین صرفنظر از این ایرادی ماهوی چون اصولا تحقیقات پرونده ناقص است.به استناد قسمت ۲ از بند ب ماده ۴۶۹ قانون ایین دادرسی کیفری حکم صادره نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه صادر کننده رای ارجاع می شود. نظر نماینده محترم دادستان کل کشور نیز با این رای مطابقت دارد.
شعبه بیست و هشتم دیوان عالی کشور
رییس: س. ا. پ. ش. مستشار: ف. ن. عضومعاون: دکتر ط.