رأی شعبه دیوان عالی کشور
در پرونده پیوست آقای س. ب. دادخواستی به طرفیت خانم م. ا.ز. به خواسته صدور حکم مبنی بر فسخ معامله به لحاظ غبن فاحش موضوع مبایعه نامه شماره 5046 مورخ 1387/7/13 مقوم به 51000000 ریال به دادگستری میاندوآب تقدیم که پس از ثبت در تاریخ 94/6/2 جهت رسیدگی به شعبه سوم حقوقی ارجاع شده است، شعبه مرجوع الیه پس از انجام تشریفات دادرسی از جمله صدور دستور ابلاغ نسخه ثانی و تعیین وقت رسیدگی تشکیل جلسه دادرسی ، صدور قرار ارجاع امر به کارشناسی و ملاحظه اوراق و مدارک ابرازی ختم رسیدگی را اعلام و برابر دادنامه شماره 940001679 مورخ 94/12/19 چنین رأی داده است :« در خصوص دعوی آقای س. ب. فرزند ب. با وکالت م. ا. به طرفیت خانم م. ا.ز. با وکالت م.ر. ن. به خواسته صدور حکم مبنی بر فسخ معامله موضوع مبایعه نامه عادی به شماره ... مورخ 1387/7/13 به لحاظ غبن فاحش از حیث هزینه دادرسی مقوم به 51000000 ریال که در ذیل دادخواست وکیل خواهان چنین توضیح داده که مرحوم ب. ب. مورث خواهان در تاریخ 1387/7/13 یک باب ساختمان مسکونی را با تحریک و تشویق برادرشان به خوانده همسرش - به قیمت یک میلیون تومان واگذار نموده است که از ناحیه خریدار -خوانده - وجهی بابت ثمن پرداخت نشده و ثمن مقرر در مبایعه نامه کمتر از قیمت و ارزش واقعی زمان معامله بوده و با تحقق غبن فاحش درخواست رسیدگی به شرح فوق مورد استدعاست. دادگاه با مداقه و تأمل در مبایعه نامه تنظیمی و توجهاً به موقعیت متعاملین و وجود رابطه زوجیت بین متعاملین و توجهاً به تاریخ تحریر مبایعه نامه اینکه با بررسی متون قانونی و فقهی برای تحقق خیار غبن دو شرط لازم بوده 1- زیادت یا کاهش فاحش قیمت که در زمان معامله قابل مسامحه نباشد. 2- نداشتن علم و آگاهی به قیمت مذکور در زمان عقد که رابطه این دو شرط ( جهل و تفاوت قیمت ) طولی است بطوریکه ابتدا باید جهل یا عدم مغبون ثابت و مدلل شده و بعداً به دنبال احراز شرط دیگر و ارجاع امر به کارشناس رد راستای برآورد قیمت واقعی مبیع در زمان عقد اقدام نمود. نظر به اینکه انتقال ساختمان مسکونی از طرف زوج - خواهان -به زوجه - خوانده -بوده و قصد واقعی طرفین بیع و به تبع آن رعایت ارزش و تعادل عوضین نبوده بطوریکه در عقد بیع معمولاً طرفین می کوشند تا آنجا که ممکن است تعادل ارزش عوضین حفظ شود. هرگاه میان ارزش عوضین تفاوتی فاحش و عدم تعادل غیر قابل مسامحه وجود داشته باشد و طرف متضرر به هنگام عقد از ارزش مورد معامله آگاه نباشد به استناد خیار غبن حق برهم زدن معامله را خواهد داشت ولی اگر در روابط اقتصادی به لحاظ امور عاطفی و مانند آن از روی عمد مبلغ ارزش عوضین مورد توجه قرار نگیرد و ارزش مبیع و ثمن و بیش از حد متفاوت باشد این عدم تعادل « محابات »; بوده و به چنین بیعی بیع محاباتی می گویند در خصوص ماهیت این بیع باید به قصد واقعی طرفین عقد توجه کرد و اگر معلوم شود که قصد آن دو از عقد مزبور « هبه »; بوده باید مقررات عقد هبه را بر روابط طرفین حاکم دانست نه مقررات عقد بیع را و باید توجه داشت که در بیع محاباتی خیار غبن راه ندارد. زیرا چنانچه شخصی که از چنین بیعی متضرر شده است درحین معامله به قیمت عادله آگاهی داشته است حق فسخ بیع را نخواهد داشت. ( ماده ی 418 ق . م ) بنا به مراتب فوق دادگاه ادعای غبن را براساس جهات فوق قابل پذیرش ندانسته و با اجازه حاصله از مواد 10 و 219 قانون مدنی و ماده 197 قانون آئین دادرسی مدنی حکم بر بی حقی خواهان صادر و اعلام میدارد. رأی صادره ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان آذربایجان غربی می باشد.»; دادنامه صادره در تاریخ 95/1/9 ابلاغ شده آقای س. ب. با تقدیم دادخواست که به شماره ... مورخ 95/2/8 ثبت گردیده فرجام خواهی نموده است دادگاه پس از انجام تشریفات مربوط به تبادل لوایح پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال کرده که پس از وصول و ثبت در دفتر کل در تاریخ 95/5/30 جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است مشروح لوایح هنگام شور قرائت خواهد شد . هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای سعید عمرانی عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی میدهد:
رأی شعبه دیوان عالی کشور
فرجام خواهی آقای س. ب. از دادنامه شماره 94001679 مورخ 94/12/19 صادره از شعبه سوم دادگاه حقوقی میاندوآب وارد نیست زیرا از ناحیه فرجام خواه دلائل و مدارکی که موجبات پذیرش فرجام خواهی را فراهم نماید ارائه نشده و از حیث رعایت اصول و قواعد دادرسی هم اشکال عمده ای مشهود نیست و تقاضا با هیچ یک از شقوق مذکور در ماده 371 قانون آئین دادرسی مدنی انطباق ندارد علی هذا ضمن رد درخواست فرجامی دادنامه فرجام خواسته به تجویز ماده 396 قانون پیش گفته ابرام و پرونده اعاده می شود.
حسین طالبی ـ رئیس
سعید عمرانی ـ مستشار
