رأی خلاصه جریان پرونده

محتویات پرونده دلالت دارد شعبه چهلم دادگاه عمومی مجتمع قضایی ویژه ... در ادامه رسیدگی به پرونده آقای ف. به اتهامات متعدد شانزده نفر ازجمله به اتهامات آقای غ. رسیدگی کرده و طی دادنامه شماره 2380- 75 ضمن صدور حکم مقتضی در مورد سایر متهمین، نام­برده را به اتهام مشارکت در باند و شبکه اختلاس از بانک ... و تحصیل مبلغ سه میلیارد و یک‌میلیون و پانصد هزار ریال و ایراد خسارت به مبلغ نه‌صد و هشتادوپنج میلیون و نه‌صد و چهل‌ویک هزار و شش‌صد و پنجاه‌وهشت ریال به استناد ماده چهار قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و ماده یک قانون نحوه وصول مطالبات بانک‌ها مصوب 1368/10/05 و بخشنامه شماره 234- 1374/01/27 بانک مرکزی، به تحمل حبس ابد و استرداد وجوه حاصله و خسارت وارده به بانک و پرداخت جزای نقدی به مبلغ سه میلیارد و یک‌میلیون و پانصد هزار ریال و به اتهام جعل اسناد رسمی و عادی و اسناد بانکی و امضاء و مهر مسئولین و استفاده از سند مجعول، به استناد مواد 21 و 26 و 28 و 29 قانون مجازات اسلامی 1375 به تحمل ده سال حبس و پنجاه ضربه شلاق محک.م نموده است. همچنین وی را به اتهام ورود و خروج غیرقانونی با مدارک مجعول به استناد ماد 35 و 38 قانون گذرنامه به تحمل یک سال حبس و به اتهام کلاهبرداری از آقای ف. به مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال به استناد ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری به تحمل پنج سال حبس و سی ضربه شلاق و استرداد مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال به بانک ... بابت بدهی آقای ف. و با رعایت ماده 22 قانون مجازات اسلامی به پرداخت یک میلیارد ریال جزای نقدی محکوم نموده است. متهمین نسبت به رأی صادره اعتراض ننمودند و اما سرپرست مجتمع قضایی ویژه ... به شرح نظریه مورخ 1375/09/10 در خصوص محکومیت آقای غ. و چهار نفر متهم دیگر وقوع اشتباهاتی را متذکر شده و رئیس شعبه چهلم دادگاه عمومی ... قسمت‌هایی از موارد تذکر را پذیرفته و پرونده در اجرای ماده 18 قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب به دیوان عالی کشور ارسال و شعبه نهم دیوان عالی کشور طی دادنامه شماره 92/9 – 1376/04/29 به استناد بند دو ماده 18 قانون اخیرالذکر قسمت‌های مورد تذکر سرپرست مجتمع قضایی ویژه ... را در مورد پنج نفر از متهمین نقض نموده و پرونده جهت رسیدگی مجدد به محاکم عمومی ... ارسال شده است. شعبه بیست و ششم دادگاه عمومی ... به‌عنوان دادگاه مرجوعٌ‌الیه برابر دادنامه شماره691- 1376/07/23 با حذف مجازات شلاق از مجازات‌های مورد محکومیت متقاضی از بابت کلاهبرداری، سایر مجازات‌های تعیین‌شده درباره ایشان را لازم‌الاجرا اعلام و نسبت به تذکرات راجع به چهار نفر دیگر نیز حکم مقتضی صادر نموده است. ضمناً آقای غ. به‌تنهایی به جبران خسارت وارده به بانک محکوم‌شده بود که شعبه 26 دادگاه عمومی ... طی همین رأی سه نفر متهم دیگر را به‌اتفاق نام­برده متضامناً به جبران ضرر و زیان مورد ادعای بانک محکوم کرده است. با توجه به نوع اتهامات متقاضی و مجازات‌های تعیین‌شده و مفاد آرای صادره به شرح فوق و مطالب مندرج در لوایح متقاضی و وکیل وی و ضرورتاً پرونده محاکماتی مطالبه پس از وصول آن ملاحظه می‌شود حسب اوراق 264 و 265 جلد 52 پرونده تذکرات سرپرست مجتمع ویژه قضایی ... به ریاست محترم شعبه 40 دادگاه عمومی ... در رابطه با متقاضی: 1- مقرر نبودن مجازات شلاق در ماده یک قانون مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری؛ 2- تضامنی بودن جبران خسارت وارده به بانک توسط متقاضی و سه نفر متهم دیگر که تذکر اول موردقبول شعبه 40 دادگاه عمومی ... قرار گرفته و النهایه شعبه 26 دادگاه عمومی.. . در هر دو مورد به شرح فوق رأی صادر نموده است؛ 3- آقای غ. قبلاً یک‌بار نسبت به دادنامه‌های شماره 75/2380 و 691- 1376/07/23 صادره از شعبه چهلم و بیست و ششم دادگاه‌های عمومی ... درخواست اعاده دادرسی نموده که شعبه سوم تشخیص دیوان عالی کشور طی دادنامه شماره319/3- 1388/02/22 درخواست ایشان را مردود دانسته است و مشارٌالیه مجدداً با تقدیم لایحه‌ای از زندان که حین شور قرائت خواهد شد از ریاست محترم دیوان عالی کشور تقاضای اعاده دادرسی کرده که پرونده جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است. متعاقب ارجاع پرونده به این شعبه ع. به وکالت از نام­برده لایحه‌ای تقدیم نموده است.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

درخواست اعاده دادرسی محکومٌ ­علیه آقای غ. با وکالت بعدی ع. نسبت به آن قسمت از دادنامه شماره 75/2380 صادره از شعبه 40 دادگاه عمومی مجتمع قضایی ویژه ... و دادنامه شماره 691- 1376/07/23صادره از شعبه 26 دادگاه عمومی ... که نام­برده به اتهام مشارکت در باند و شبکه اختلاس از بانک ... به استناد ماده چهار قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری به حبس ابد و پرداخت جزای نقدی و استرداد وجوه حاصله و خسارت وارده به بانک محکوم گردیده، وارد بوده و درخور پذیرش است؛ زیرا صرف‌نظر از این‌که محکومیت وی به مجازات‌های مذکور بدون حضور وکیل بوده درحالی‌که حسب رأی شماره 15 مورخ 1363/06/28 هیئت عمومی دیوان عالی کشور مداخله وکیل در محاکم کیفری و در مواردی که مجازات اصلی آن جرم اعدام یا حبس ابد باشد، ضرورت قانونی داشته است. همچنین قطع‌نظر از این‌که رأی صادره علی‌رغم مجازات‌های سنگین ازجمله حبس ابد، به لحاظ عدم اعتراض محکومٌ ­علیه در مرحله بدوی قطعیت یافته و گذشته از این‌که به لحاظ همکاری متقاضی در ایام بازداشت به رعایت ماده 22 قانون مجازات اسلامی استناد شده ولی تخفیفی در مجازات‌های حبس وی صورت نگرفته است؛ علی‌ای‌حال نظر به این‌که مستفاد از مواد 4 و 5 قانون مذکور مجازات اختلاس مربوط به اعمال ارتکابی افراد مندرج در ماده اخیرالذکر بوده و مجازات اختلاس و یا شرکت در باند و شبکه اختلاس برای متقاضی که دارای شغل آزاد بوده و ازجمله اشخاص مذکور در ماده فوق نبوده، متناسب نیست بلکه عمل ارتکابی ایشان از این بابت حسب مورد عنوان مجرمانه دیگری از قبیل تحصیل مال از طریق نامشروع و غیره دارد که باید به مجازات آن محکوم شود. لذا مجازات حبس ابد برای متقاضی ازنظر این شعبه متناسب نبوده و از این حیث درخواست با بند 6 ماده 272 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری منطبق تشخیص، ضمن تجویز اعاده دادرسی مستنداً به ماده 274 قانون اخیرالذکر رسیدگی مجدد تنها در این خصوص به یکی از شعب هم‌عرض دادگاه صادرکننده آرای مورد درخواست اعاده دادرسی در ... ارجاع می‌گردد. و اما در سایر موارد محکومیت درخواست متقاضی با هیچ‌یک از بندهای ماده 272 قانون مرقوم انطباق ندارد و رد می‌شود.
شعبه 35 دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون
سید رضا سید کریمی - رحمت اله احمدی