رأی خلاصه جریان پرونده

حسب صورت جلسه مورخه 19/09/92 تنظیمی در کلانتری ..... که اعلام شده یک نفر به هویت ن. به قتل رسیده و دو نفر به اسامی م. و س. دستگیرشده، مأمورین به محل اعزام و ملاحظه شده در حیاط که به وسیله پدر مقتول به نام الف. بازگردیده آثار خون ریزی زیادی مشهود و داخل منزل نیز به هم خورده بوده داخل زیرزمین حیاط البسه و آثار بطری مشروبات الکلی روی زمین افتاده، آقای الف. اظهار می دارد شب گذشته دو نفر با فرزندش سه نفری در زیرزمین مشروبات الکلی مصرف نموده که فرزندم با م. درگیر شده که یک دفعه دیدم م. با یک تیغه چاقو در زیرزمین فرار کرده و فرزندم ن. دنبال وی می باشد در راهرو و منزل پسرم س. را گرفت و پیراهن س. پاره شد س. به حیاط رفت پسرم که مجروح شده بود همراه س. و م. با خودرو پراید همسایه به نام ه. جهت مداوا به بیمارستان منتقل گردیده. آقای ه. اظهار داشته: ساعت 5 صبح یک نفر درب منزل را زد و اعلام کرد ن. حال خوبی ندارد بلافاصله من و برادرم الف. با اتومبیل به بیمارستان .... او را معرفی کردیم و برگشتیم و اضافه شده موضوع قتل به قاضی کشیک ویژه قتل اطلاع داده شد که دستور تحقیق از دستگیرشدگان و پدر مقتول و نیز انتقال جسد به پزشکی قانونی در مورد علت قتل صادر گردید. الف. ، در مرجع انتظامی اظهار داشته: در مورخه 18/09/92 مشاهده کردم پسرم با دو نفر از دوستانش به منزل آمد و به زیرزمین رفتند. دوستانش س. ساعت 3 بامداد 19/09/92 به منزل آمدند که ندیدم چه کسی مشروب خورده بود، پس از مدتی سروصدا و درگیری به گوش رسید متوجه شدم پسرم ن. زخمی بود از زیرزمین بیرون آمد و یک قبضه چاقو که متعلق به پسرم بود دست م. می باشد شخصاً چاقوکشی را ندیدم. پسرم پیراهن م. را کشید که در حال فرار بود و دوستانش مشاهده کرده اند که م. چاقو را از روی میز پسرم برداشته و با وی درگیر شده از سه نفر فوق شکایت دارم. از م. ، در مرجع انتظامی به اتهام قتل مرحوم ن. تحقیق شده، وی اظهار داشته: ساعت 23 مورخه 18/09/92 ن. را در خیابان دیدم و قبول دعوت کرد به منزلش رفتیم پدرش در منزل حضور داشت از قبل گویا مشروب خریده بود و تنها مصرف نمود ساعت 15/3 بامداد 19/09/92 س. به منزل آمد ضمناً دوست دیگرش به نام ح. هم آمد هر چهارنفری در منزل بودیم ن. با چاقو به طرف بنده حمله کرد پدرش میانجیگری نمود با هم آشتی کردیم بعد از مدت کوتاهی مجدداً وی با من درگیر شد دوستم س. میانجیگری نمود تا این که چاقو از دست وی افتاد بنده آن را برداشته و خواستم از منزل بیرون بروم دنبالم آمد که با چاقو به طور ناخواسته به قلب وی ضربه زده و روی زمین افتاد. بنده و دوستم س. وی را به بیمارستان ..... رساندیم من با او اختلافی نداشتم مدت 5 الی 6 سال است که با ن. دوست هستم چون وی مشروب زیاد خورده بود در حضور پدرش با من درگیر شد من در حضور پدرش و دیگر دوستان به اسامی س. و ح. وی را با چاقو زدم سپس چاقو را داخل حیاط منزل خودشان انداختم. از س. فرزند ...، متولد 71، شغل آزاد، در مرجع انتظامی به اتهام همراهی با م. در به قتل رساندن ن. تحقیق گردید، وی اظهار داشته: در منزل بودم ن. با بنده تماس گرفت گفت منزل ما بیا قلیان بکشیم به منزل ایشان رفتم م. و پدر ن. و شخصی دیگر به نام ح. در منزلشان بود به زیرزمین منزل جهت تهیه زغال رفتم مشاهده کردم ن. و م. مشهور به ش. باهم درگیر شدند بنده به م. گفتم وی را با چاقو نزن که در این حین چاقو به قلب ن. زدند. پدرش هم نگاه می کرد من و پدرش در طبقه اول بودیم و شروع کننده نزاع را ندیدم زمانی که به زیرزمین رفتم مشاهده کردم که چاقو قصابی دست م. بود داد زدم وی را نزن گوش نکرد و چاقو را در قلب وی فرو برد سپس با بنده با خودروی همسایه او را به بیمارستان .... بردیم. پدرش همراه ما نیامد. در تحقیق مجددی که از م. در مرجع انتظامی به عمل آمد، مشارالیه بیان داشته: حدود شش سال است که با مرحوم ن. دوست و بچه محل هستم مرا به منزل خود دعوت کرد پدر وی حضور داشت ح. هم با ما آمد که سه نفری به زیرزمین رفتیم ن. رفت قلیان آماده کرد قلیان میوه ای با طعم لیمو ن. و دوستش ح. مشروب از نوع سفید (عرق سگی) که داخل جا نوشابه ....بود خوردند من مشروب نخوردم ن. به دوست دیگرش س. تماس گرفت او هم آمد س. بالا بود ن. یک دفعه مرا چک زد از زیرزمین بالا آمده بود ن. ما را آشتی داد ن. گفت مست بودم نفهمیدم روبوسی کردیم دوباره داخل زیرزمین رفتم بعد از پنج دقیقه مجدداً ن. گفت تو در حدی نیستی که از من دلخور شوی دو تا چک به صورت بنده زد از پله ها بالا می آمدم که ن. چاقو گرفته بود می خواست مرا بزند س. میانجیگری کرد، ن. چاقو را به طرف من پرتاب کرد لیکن به من برخورد نکرد من چاقو را برداشتم داخل هال با یکدیگر درگیر شدیم پدر ن. داد می زد ن. نکن خواستم از داخل هال فرار کنم ن. یقه مرا گرفت حتی پیراهن از تنم درآمد در آن حین به سمت وی چاقو زدم تا مرا ول کند، دیگر لخت شدم و به داخل حیاط رفتم که دیدم ن. خون آلود شده با س.، ن. را بلند کردیم وی را به بیمارستان .... رساندیم. بعد از 20 دقیقه فوت کرد و مرا دستگیر کردند. س. در تحقیق مجدد چاقو را در دست م. که با ن. درگیر بوده مشاهده کرده که به قلب مرحوم اصابت کرده و بقیه مطالب قبلی را تکرار کرده. پرونده در دادسرا مطرح گردیده، آقای بازپرس شعبه دوم دادسرای .... از س. فرزند ...، متولد 1371، تحقیق نموده، مطالب قبلی که در مرجع انتظامی اظهار داشته را تکرار و دیده است که مرحوم ن. با م. درگیر شده یک سیلی به م. زده است بعدازآن برای آماده کردن قلیان به آشپزخانه رفته و دیده است مرحوم و م. با هم درگیر شدند و م. با چاقو که در دستش بود یکی یا دو ضربه چاقو به طرف او انداخت. ن. بی هوش شد و به بیمارستان رساندیم. و در دادسرا از م. فرزند ...، متولد 1371، درباره نحو قتل و علت و انگیزه آن تحقیق شده، وی بیان داشته: در محله .... که اقامتگاه و محل زندگی ام می باشد مقتول را دیدم باهم رفتیم دوری بزنیم ح. که از دوستانش بود در خیابان دیدیم سه نفری در حدود ساعت 23 به دعوت مقتول به منزل او رفتیم تا قلیانی بکشیم به زیرزمین رفتیم پدر مقتول در طبقه بالا بود، قلیان کشیدیم ح. و مقتول مشروب می خوردند ساعت 3 بامداد یک سیلی به من زد باهم دوستی کردیم دوباره به زیرزمین برگشتیم مقتول به س. زنگ زد که آمد در حضور س. مجدداً مقتول دو سیلی به من زد در حال رفتن به بالا بودم پیراهنم را گرفت چاقویی آنجا بود خواستم او را بترسانم پیراهن را به زور از تنم بیرون آورد به داخل کوچه فرار کردم قبل از فرار یک ضربه به او زدم س. گفت حالش خراب است او را به بیمارستان رساندیم، از خودم دفاع کردم. به نامبرده اتهام قتل عمدی مرحوم ن. تفهیم شده، اظهار داشته: دفاع کرده ام در دو مرحله مرا با سیلی زد و پیراهن را از تنم درآورد جهت ترساندن و دفاع از خویش یک چاقو برداشتم و به طرفش انداختم و منتهی به فوت ایشان شده است. در تاریخ 20/09/92 درباره متهم قرار بازداشت موقت از ناحیه بازپرس شعبه دوم دادسرای عمومی و انقلاب .... صادرشده. گزارش معاینه جسد صادره از پزشکی قانونی .... به شماره 661/584- 20/09/92 حاکی است: جسد ن. فرزند ...، 23 ساله، در تاریخ 19/09/92 فوت نموده، در ناحیه سروصورت و گردن شکستگی استخوانی ملموس نبوده و در ناحیه شکم و قفسه صدری در جوشگاه بریدگی های التیام یافته در قدام قفسه صدری و شکم دیده شده، بریدگی به طول تقریبی 4 سانتی متر در محاذات دنده پنجم در حاشیه سمت چپ استخوان جناغ مشهود بوده، ساییدگی و خون مردگی و پارگی در شکم مشهود نبود. در اندام های فوقانی و تحتانی در ناحیه جوشکاری خودزنی های متعدد در اندام فوقانی مشاهده شده، خون مردگی در ناحیه دنده 5 در محل عبور جسم برنده نوک تیز مشهود بود. بریدگی در قسمت قدامی پریکارد و چسبندگی به قلب آشکار است. آثار بریدگی به قسمت تحتانی قلب وجود داشت. نمونه امعاء احشاء جهت سم شناسی و نمونه زجاجیه جهت بررسی الکل و نمونه خون جهت تعیین گروه خونی به آزمایشگاه ارسال شد که نتیجه B مثبت گزارش گردید. علت فوت بریدگی نافذ به قلب در اثر جسم برنده نوک تیز و عوارض ناشی از آن تعیین گردید. جواز دفن صادر شد (ص47). در گواهی دیگر در بررسی سم شناسی آثار الکل اتانول یافت شده مورد گواهی قرارگرفته (ص46). الف. و خانم س. پدر و مادر متوفی شکایت خود را از م. که فرزند آن ها ن. را به قتل رسانده اعلام کرده اند. سه بطری حاوی مایع برابر گواهی تشخیص هویت پلیس آگاهی دو تای آن حاوی الکل (اتانول) با درجه خلوص دو درصد و در نمونه دیگر فاقد الکل و مشروبات الکلی بوده (ص55). گواهی حصر وراثت صادره از شورای حل اختلاف شعبه 55 ... دلالت دارد ورثه مرحوم ن. عبارت اند از: 1- س. فرزند ...، مادر 2- الف. فرزند ...، پدر متوفی می باشند (ص57). پدر و مادر متوفی در دادسرا از قاتل فرزند خود یعنی م. شکایت داشته و قصاص وی را خواستار شده اند. در تاریخ 09/02/93 صحنه قتل بازسازی گردیده، متهم حاضر است و اظهار می دارد: من رفیق ایشان بودم مرا دعوت کرده بود و با دوستانش مشروبات الکلی مصرف کردیم با همدیگر شوخی می کردیم مرحوم ناراحت شد یک سیلی به صورت من زد آشتی کردیم مجدداً درگیر شدیم از زیرزمین قصد داشتم بیرون بیایم چشمم به چاقو افتاد گردن مرا گرفته بود گفتم نکن من عقب می رفتم که چاقو به سینه وی خورد. قصد زدن نداشتم به صورت سهوی چاقو به وی خورد از کردار خود پشیمانم. به بیمارستان ن. را انتقال دادیم که فوت کرد. من هیچ گونه مشروبی مصرف نکرده بودم. به م. فرزند ... از طرف آقای بازپرس با توجه به گزارش مأمورین و شرح معاینه جسد و اقرار خودش اتهام قتل مرحوم ن. به وسیله چاقو تفهیم شده، آخرین دفاع وی اخذ گردیده که اظهار داشته: مرحوم را با چاقو زده ام ولی هدفم کشتن او نبود ایشان مست بود چند سیلی به من زد و چاقو متعلق به مرحوم بود به طرف وی انداختم باعث فوت ایشان شد تقاضای کمک دارم. در خصوص اتهام م. فرزند ... دایر به قتل عمدی مرحوم ن. با چاقو از سوی آقای بازپرس قرار مجرمیت صادر و در خصوص اتهام دیگر نامبرده و اتهام س. دایر به شرب خمر قرار منع تعقیب صادر گردیده. پرونده از ناحیه معاون دادستان عمومی و انقلاب .... علیه متهم دایر به ارتکاب قتل عمدی مرحوم ن. منتهی به صدور کیفرخواست گردید و مجازات متهم وفق مواد 140- 141- 160-164-174-289-290- 381 قانون مجازات اسلامی از دادگاه کیفری استان تقاضا شده و پرونده جهت رسیدگی به شعبه اول دادگاه کیفری استان لرستان ارجاع شده، دستور تعیین وقت رسیدگی و احضار طرفین و انتخاب وکیل تسخیری صادر گردیده. آقای ... به عنوان وکیل تسخیری برای متهم انتخاب گردیده. ضمناً آقایان ... و ... وکلای دادگستری با ارائه یک برگ وکالت نامه خود را به وکالت از طرف م. معرفی کرده اند. در تاریخ 20/05/93 در وقت مقرر جلسه دادگاه با حضور نماینده دادستان و شکات و وکیل تسخیری متهم و شخص متهم تشکیل، آقای الف. پدر متوفی و احد از اولیای دم شکایت خود از م. و تقاضای قصاص وی را اعلام نمود. خانم س. مادر مقتول نیز تقاضای قصاص متهم را نموده و شکایت از او داشته. آقای م. فرزند ... در قبال اتهام انتسابی دایر بر قتل عمدی مقتول اظهار داشت: مقتول رفیق بنده بود و مرا دعوت کرد تا ساعت 12 شب به منزل وی رفتم س. و ح. و مقتول آنجا بودند مشروب دست ساز خوردیم بدون جهت مرا کتک کاری کرد خواستم بیرون بروم که دست بر گردن یکدیگر انداختیم و نشستیم دوباره مرحوم مرا زد چاقو قصابی که در دستش بود را از وی گرفتم یعنی چاقو دست مقتول بود از پشت خواست مرا بگیرد که چاقوی خودش به سینه مقتول فرو رفت. یعنی من چاقو را از مقتول نگرفتم، چاقوی مقتول که خواست مرا بزند به خودش برخورد کرد حالت کشتی گرفتیم در حالتی که مقتول ایستاده بود و زمین نخورده بود چاقوی مقتول به خودش برخورد کرد و افتاد. وی را خودم به بیمارستان بردم دو لیتر مشروب خورده ام و سه نفر از ما مشروب خوردیم. خطاب به متهم اظهاراتش در جلسات قبلی که اعلام داشته اید مقتول را با چاقو زده اید و چاقو را به داخل حیاط پرتاب کرده اید قرائت می شود چه می گویید؟ متهم اظهار می دارد: بنده مقتول را نزده ام چاقوی خودش به سینه اش خورد و چاقو افتاد که آن را به داخل حیاط انداختم چون مست بودم چاقو را برداشتم. وکیل تسخیری متهم در قبال اتهام انتسابی به موکل خود اظهار داشت: به شرح لایحه تقدیمی مدافعات را نوشته ام (سه برگ لایحه دفاعیه آقای ... وکیل تسخیری متهم ضمیمه است که به خلاصه اشعار داشته: موکل مسلوب الاراده بوده و فاقد سابقه کیفری است و از خود دفاع کرده است). آقای نماینده دادستان به شرح صدر صورت مجلس تنظیمی تقاضای رسیدگی نموده. از متهم آخرین دفاع اخذ که اتهام را قبول نکرده و بیان داشته: اصلاً چاقو نزده چاقوی خودش به سینه اش رفته و مست بودم یعنی حالم سر جایش نبود و حدود بیست دقیقه بعد از خوردن مشروب با مقتول درگیر شدم و حرف هایی که در مراحل اولیه گفته ام از ترس بوده است از خود دفاع کرده ام و واقعیت این است که مقتول خواست به بنده تجاوز کند با یکدیگر درگیر شدیم چاقو حدوداً 30 سانتی متر طول داشته است. وکیل متهم در مرحله آخرین دفاع مطالب را به شرح لایحه تقدیمی عنوان نمود. سرانجام شعبه اول دادگاه کیفری استان لرستان با اکثریت چهار نفر به موجب دادنامه شماره 400079- 29/05/93 در خصوص اتهام آقای م. فرزند ... با وکالت تسخیری آقای ... دایر بر قتل عمدی مقتول مرحوم آقای ن. فرزند ... با چاقو با توجه به اعلام شکایت اولیای دم مقتول (الف. و خانم س. پدر و مادر مقتول) و گزارش مورخه 19/09/92 مرجع انتظامی به شرح صفحه یک پرونده مبنی بر این که م. با مرحوم ن. در منزل اخیرالذکر پس از صرف مشروب درگیر شده و م. به مقتول حمله ور شده و او را از ناحیه قلب مورد ضرب و شتم قرار داده که در بیمارستان فوت کرده است و نظر به این که در محل وقوع قتل مأمورین آثار خون را در حیاط مشاهده و آثار مشروبات الکلی در داخل منزل و در زیرزمین مشهود بوده و با توجه به اظهارات پدر مقتول که اعلام داشته پسرم با م. درگیر شده و یک دفعه م. با یک تیغه چاقو از زیرزمین فرار نموده و ادامه داده بقیه دوستانش مشاهده کرده بودند که م. چاقو را از روی میز پسرم برداشته و با وی درگیر شده بودند و فرزندم زخمی بود و نظر به اظهارات متهم مبنی بر این که مقتول را در خیابان دیده و او را به منزل دعوت کرده و از قبل مشروب خریده بود و مقتول با چاقو به طرف من حمله کرد ولی آشتی کردیم، بعد از مدت کوتاهی مجدداً مقتول با من درگیر شد چاقو از دست وی افتاد بنده آن را برداشتم و چاقو را به طور ناخواسته به قلب وی زدم و با توجه به تحقیقات انجام شده و اظهارات س. و گواهی پزشکی صادره درباره مقتول و این که متهم در جلسه اولی دادگاه کیفری استان لرستان اعلام داشته در روز درگیری با مقتول مشروب خورده است و نظر به این که صرف مشروبات الکلی به معنای مست شدن نیست و غالباً مسلوب الاختیار شدن را معنا نخواهد داشت، علی هذا با بررسی دقیق پرونده و شکایت شکات و گواهی پزشکی مقتول و اقاریر متعدد و مکرر متهم در مراحل تحقیقات دادسرا با ذکر جزئیات و شهادت شهود که با اقاریر متهم تطابق داشته بزهکاری متهم به قتل عمدی مرحوم مقتول را محرز و ثابت تشخیص و مستنداً به بند ب ماده 290 و مواد 160-164و 172 و 348 و 350 و 381 و 417 قانون مجازات اسلامی 92 حکم بر محکومیت متهم به قصاص نفس از طریق چوبه دار در زندان مرکزی .... صادر که پس از استیذان مقام عظمای ولایت و درخواست اجرای قصاص از ناحیه اولیای دم مقتول صادر گردید. نظریه اقلیت مبنی بر این که متهم در صحنه بازسازی اظهار داشته مشروب خورده، سبق تصمیم جهت ارتکاب قتل عمد در پرونده محرز نیست و احتمال شرب خمر با توجه به این که مابقی دوستان مشروب خورده اند بالا است در خصوص شرب خمر و تعادل روحی یا عدم تعادل روحی متهم متعاقب شرب خمر بایستی تحقیق شود. پس از صدور حکم آقای ... وکیل تسخیری متهم و نیز آقایان ... و ... وکلای تعیینی متهم نسبت به دادنامه صادره اعتراض نموده. آقای ... به خلاصه اشعار داشته: با توجه به تناقضات در اظهارات حاضرین در محل وقوع جرم و این که اگر س. و پدر مقتول هنگام اصابت چاقو به سینه مقتول حضور داشته اند چرا میانجیگری نکرده اند و از طرفی متهم مدعی است به جهت ترساندن مقتول چاقو را برداشته و به طور سهوی به مقتول خورده است، قصد مجرمانه متهم نداشته و در مقام دفاع از نفس و ناموس که در ماده 156 قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده صدور حکم عادلانه را درباره موکل خواستار شده و وکلای تعیینی متهم نیز اعلام داشته اند: متهم دوست مقتول بوده و مرحوم ناراحت شده سیلی به موکل زده و آشتی کرده اند. متهم قصد داشته از زیرزمین خارج شده و چشمش به چاقو افتاده از زمین برمی دارد مقتول عقب عقب رفته که چاقو به سینه او برخورد کرده است و متهم مشروب مصرف کرده و تست الکل از او گرفته نشده، نامبرده مسلوب الاختیار بوده، نقض دادنامه صادره را خواستار شده اند.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

اعتراض آقای ... وکیل تسخیری متهم م. فرزند ... نسبت به دادنامه معترض عنه با عنایت به این که متهم مبادرت به تعیین آقایان ... و ... به عنوان وکیل مدافع نموده محل تأمل است، مع الوصف با توجه به این که مضمون اعتراض وکلای تعیینی همان است که وکیل تسخیری به آن اشاره کرده است و عمده اعتراض اعلام شده این است که متهم هنگام درگیری با مقتول به لحاظ مصرف مشروب مست و مسلوب الاختیار بوده هرچند در تحقیقات مقدماتی متهم منکر صرف مشروب الکلی گردیده و در مراحل بعدی این موضوع را عنوان کرده است، در مانحن فیه مسلوب الاختیار بودن متهم ثابت نشده و وفق صدر ماده 307 قانون مجازات اسلامی 92 ارتکاب جنایت در حالت مستی از موجبات قصاص می باشد و نظر به این که متهم در تحقیقی که از وی به عمل آمده ابتدا بالصراحه اظهار داشته پس از درگیری با مقتول مرحوم ن. چاقو از دست مقتول افتاده و وی آن را برداشته و با چاقو به قلب مقتول زده است و نظر به اظهارات حاضرین در محل درگیری که چاقو را دست متهم مشاهده کرده اند و با توجه به گزارش معاینه جسد مقتول که علت فوت بریدگی نافذ به قلب در اثر جسم برنده نوک تیز و عوارض ناشی از آن اعلام شده (ص47) و نظر به تقاضای قصاص متهم از ناحیه اولیای دم مقتول، بنابرمراتب دادنامه صادره که به موجب آن حکم به قصاص نفس م. فرزند ... از طریق چوبه دار صادر گردیده خالی از اشکال بوده و مستنداً به بند الف از ماده 265 قانون آیین دادگاه های عمومی و انقلاب در امور دادرسی کیفری عیناً تأیید و ابرام می گردد.
رئیس شعبه هفتم دیوان عالی کشور ـ مستشار
انتظاری ـ بلادی