رأی شعبه بدوی دیوان عدالت اداری

نظر به این‌که، ملاحظه می‌گردد که تعهدنامه به شماره ... مورخه 30/5/87 فی‌مابین شاکی و طرف شکایت منعقد گردیده و طرف شکایت نیز آن را پذیرفته است، اولاً- حسب رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 942 مورخ 21/12/1391 دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به اختلاف ناشی از سند تعهد‌نامه مذکور را دارد، بنابراین ادعای طرف شکایت مبنی بر عدم صلاحیت دیوان عدالت اداری در رسیدگی به آن مردود است. ثانیاً- همانطور که در متن تعهد‌نامه آمده است: "متعهد و ملتزم می‌شوم طبق ضوابط مربوط دوره آموزشی را شروع نموده و به پایان رسانیده و پس از فراغت از تحصیل به مدت دو برابر آموزش به صورت تمام وقت در مناطق مورد نیاز دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گلستان خدمت نمایم، چنانچه در مدت تحصیل به جهتی از جهات از دانشگاه طبق ضوابط و مقررات اخراج شوم و یا ترک تحصیل کنم و یا به هر عنوان دوره آموزشی را به پایان نرسانم و همچنین در صورتی که بعد از فراغت از تحصیل ظرف مدت یک ماه خود را جهت انجام خدمت فوق معرفی ننمایم و یا واجد شرایط اشتغال نباشم و یا [به] هر عنوان خدمت مورد تعهد خود را انجام ندهم و یا پس از شروع به کار محل خدمت خود را ترک کنم و یا طبق ضوابط اداری از خدمت اخراج شوم، دو برابر شهریه‌های تحصیلی و دو برابر کلیه هزینه‌های مصروفه و دو برابر حقوق و مزایای تخصصی در مدت تحصیل را نقداً و یکجا به صندوق امور مالی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گلستان پرداخت کنم"، ملاحظه می‌گردد که موارد تعهدات به صورت واژه "یا" ذکر گردیده و از طرف دیگر به صورت مطلق مقرر گردیده و آمده است : " ... در صورتی که بعد از فراغت از تحصیل ... و یا [به] هر عنوان خدمت مورد تعهد خود را انجام ندهم و یا پس از شروع به کار محل خدمت خود را ترک کنم ..."، بنابراین با توجه به مفاد تعهد‌نامه مزبور و مراتب مذکور، تعهد اصلی و تعهد فرعی وجود ندارد تا گفته شود تعهد اصلی متعهد انجام خدمت به میزان مقرر در سند می‌باشد، بلکه تمامی تعهدات مندرج در تعهد‌نامه مذکور در یک حد بوده و ایجاد اختیار بر متعهد نموده است و حال که نامبرده اذعان نموده [است] به مدت چهار سال در مناطق محروم تعیین شده توسط طرف شکایت خدمت نموده و طرف شکایت نیز آن را انکار نکرده است و به هر جهت و دلیل اعلام و اقرار نموده است که طبق تعهد‌نامه فوق‌البیان حاضر نیست قسمت اول تعهد‌نامه را [ ... به مدت دو برابر آموزش به صورت تمام وقت در مناطق مورد نیاز دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گلستان خدمت نمایم، ...]، اجرا نماید بلکه به لحاظ تخلف از آن حاضر به پرداخت هزینه و خسارت طبق تعهدنامه می‌باشد، علیهذا به استناد مراتب فوق‌الذکر و عدم دفاع مؤثر و موجه طرف شکایت ردیف اول و نیز عدم دفاع مؤثر طرف شکایت دوم با وصف ابلاغ در مورخه 9/3/92 و نیز مستنداً به مواد 10 و 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 شکایت شاکی را موجه تلقی و حکم به ورود شکایت و الزام طرف شکایت به اجابت خواسته وی [اخذ دو برابر شهریه و دو برابر کلیه هزینه های مصروفه و دو برابر حقوق و مزایای تخصصی در مدت تحصیل به صورت نقدی و یکجا از نام برده و در قبال آن طبق تعهد‌نامه مأخوذه ملزم به اعطای مدرک تحصیلی و ریز نمرات و اجازه اشتغال و رفع محدودیت‌های کاری در حق شاکی] صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادره به استناد ماده 65 قانون مرقوم ظرف 20 روز پس از ابلاغ، قابل اعتراض و رسیدگی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
رئیس شعبه اول دیوان عدالت اداری
آشورلو

رأی شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری

ننظر به این‌که به موجب تعهدنامه شماره ... مورخ ... تنظیم شده در دفترخانه اسناد رسمی شماره ... حوزه ثبتی تهران، تجدیدنظرخوانده متعهد به خدمت به مدت دو برابر دوره آموزشی به صورت تمام وقت در مناطق مورد نیاز گردیده است و در صورت عدم انجام خدمت معهود مکلف به پرداخت دو برابر شهریه‌های تحصیلی و هزینه‌های مصروفه و دو برابر حقوق و مزایای تخصصی در مدت تحصیل به صورت به صورت نقداً و یکجا به صندوق امور مالی می‌باشد و تا قبل از اتمام خدمت مورد تعهد حقی نسبت به دریافت و ریز نمرات و تأییدیه مدرک تحصیلی نخواهد داشت و چون هدف از اخذ تعهد مذکور الزام تعهد به انجام خدمت مورد تعهد می‌باشد و مطابق ماده 237 قانون مدنی متعهد ملزم به انجام تعهدات و در صورت تخلف از اجرای تعهد توسط متعهِد، متعهد[له] حق اجبار متعهد، به ایفاء تعهد را دارد، و چون پرداخت هزینه‌ها و خسارت‌ها و حقوق و مزایای دریافتی، در صورت عدم اجرای تعهد، ضمانت اجراء و تضمین انجام تعهدات [است]، لذا متعهد به صورت ابتدایی متعهد به انجام تعهد یا پرداخت هزینه و خسارت‌های مذکور نیست؛ بلکه تعهد اولیه و اصلی متعهد، انجام موضوع تعهد است و در صورتی که متعهد از ایفای تعهد خودداری نماید، متعهد[له] مکلف به دریافت خسارت‌های مذکور نیست، بلکه حق الزام نامبرده را به انجام و ایفای تعهد دارد؛ از طرفی متعهد مختار به انتخاب تعهد اصلی یا بدل آن نیست که تقاضای الزام متعهد[له] را به پذیرش بدل تعهد به جای تعهد اصلی نماید، و همچنین با توجه به اینکه در سند تعهد‌نامه به صراحت قید گردیده اعطای پیش‌نمره و تأییدیه مدرک تحصیلی منوط به انجام خدمت قانونی است و لذا الزام طرف شکایت به اعطای مدرک تحصیلی و ریز نمرات قبل از انجام خدمت بر خلاف مفاد تعهدنامه است. ضمن این‌که تبصره ماده 15 مقررات و آیین‌نامه‌های دوره‌های آموزشی فوق تخصصی، دلالت بر اعطای مدرک تحصیلی به دانش آموخته بعد از انجام تعهدات قانونی دارد. علیهذا با توجه به مراتب فوق و ضمن احراز صلاحیت دیوان عدالت اداری با استناد به رأی وحدت رویه شماره 942 مورخ 21/12/91، تجدیدنظرخواهی موجه تشخیص و ضمن نقض رأی معترض‌عنه، مستنداً به ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره قطعی است.
مستشاران شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری
مولابیگی ـ فرجی