رأی شعبه دیوان عالی کشور

پیرو گزارش مورخ ۱۴۰۲/۴/۲۴ محتویات پرونده محاکماتی دلالت دارد. که: خواهان اقای م. ر. دادخواستی به طرفیت اقای س. ی. ح. به خواسته مطالبه خسارت با جلب نظر کارشناس به انضمام خسارات دادرسی تقدیم نموده و در ان توضیح داده که پیرو تامین دلیل شماره ۱۰۵/ ن /۱۴۰۰ مورخ ۱۴۰۰/۲/۳ مبنی بر خسارات وارده به انبار اجناس اینجانب به دلیل کوتاهی سازنده ساختمان و موجر که همان سازنده می باشد. تقاضای مطالبه خسارات وارده به شرح خواسته مورد استدعاست. دادخواست مطروحه به شعبه *ارجاع شده است. شعبه مرجوع الیه در تاریخ ۱۴۰۱/۳/۸ نسبت به تشکیل جلسه دادرسی با حضور شخص خواهان و وکیل خوانده اقدام نموده و خواهان اظهار داشته اظهارات به شرح دادخواست تقدیمی است. و وکیل خوانده اظهار داشته: موکل حدود ۱۵ سال پیش ساختمان مذکور را مطابق قواعد و قوانین نظام مهندسی بنا نموده است. که ساختمان مزبور توسط مهندس ناظر تاییدیه بهره برداری گرفته است. و خواهان عنوان داشته که بر اثر ترکیدگی و معیوب شدن لوله فاضلاب دچار خسارت گردیده که با توجه به زمان ساخت و طول عمر ساختمان بدیهی است. که عیب حادث شده بعد از ۱۵ سال ربطی به موکل ندارد. و درخواست رد دعوی خواهان را نموده است. دادگاه موضوع را به کارشناسی ارجاع نموده و کارشناس در نظریه کارشناسی اعلام نموده: علت ایجاد خسارت وارده به وسایل نگهداری شده خواهان در انباری ، باز شدن لوله فاضلاب مجتمع مسکونی مذکور واقع در زیر سقف انباری به دلیل عدم رعایت اصول صحیح نصب تاسیسات بهداشتی در زیر سقف و دیوارها توسط سازندگان اپارتمان مذکور و همچنین علت دیگر خسارات وارده نداشتن کف شور در کف انباری می باشد. که به این دلیل فاضلاب در کف انباری تجمع نموده و باعث اسیب بیشتر به وسایل شده است. و در مورد تعیین درصد میزان اسیب دیدگی اسباب و اثاثیه مربوطه موضوع را خارج از صلاحیت خود که کارشناس راه و ساختمان بوده اعلام نموده است. لیکن بر اساس اظهارات خواهان میزان اسیبهای وارده به وسایل مذکور حدود شصت میلیون تومان براورد گردیده است. وکیل خوانده طی لایحه تسلیمی مورخ ۱۴۰۰/۴/۱۴ به نظریه اعلامی اعتراض نموده و درخواست ارجاع امر به هیات سه نفره کارشناسی را نموده است. دادگاه در تاریخ ۱۴۰۰/۴/۲۶ طی دادنامه شماره *با این استدلال که دادگاه جهت احراز و صحت موضوع امر را به کارشناسی ارجاع داده و کارشناس منتخب دادگاه طی لایحه ای نظر خودش را تقدیم دادگاه نموده که نتیجه ان حکایت از این دارد. که میزان اسیبهای وارده به وسایل ناشی از ریزش فاضلاب مجتمع مسکونی در زیر سقف انباری حدود شصت میلیون تومان براورد گردیده است. علیهذا با توجه به مراتب و با توجه به احراز رابطه تسبیب و قصور و تقصیر خوانده و اینکه از ناحیه خوانده دفاع موثری به عمل نیامده است. دعوی را وارد و ثابت تشخیص داده و حکم به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ شصت میلیون تومان بابت خسارت بعمل امده و پرداخت خسارات دادرسی صادر نموده است. وکیل محکوم علیه به دادنامه مورد اشاره تجدید نظرخواهی نموده که به شعبه *ارجاع شده است. شعبه مرجوع الیه طی تصمیم مورخ ۱۴۰۰/۶/۲۵ پرونده را به مرجع بدوی اعاده تا موضوع به کارشناس ذیصلاح در رشته اموال منقول و هیات سه نفره کارشناسی در رشته راه و ساختمان به شرح منعکس در تصمیم ارجاع شود. و سپس به دادگاه تجدید نظر اعاده گردد. مرجع بدوی موضوع را به هیات سه نفره کارشناسی در رشته راه و ساختمان ارجاع نموده و هیات مذکور در نظریه کارشناسی چنین اظهار نظر نموده: ۱ بخشی از اموال خواهان که در گزارش تامین دلیل و کارشناس بدوی موجود در پرونده به انها اشاره شده است. در محل جمع اوری شده بود. و به استناد تایید انها به اموال خواهان خسارت وارد شده است. ۲ ریزش فاضلاب مجتمع مسکونی ( طبقات بالای انبار ) از سقف انبار به علت باز شدن اتصال لوله فاضلاب به دلیل عدم رعایت اصول صحیح نصب تاسیسات فاضلاب در زیر سقف و دیوارها توسط سازندگان اپارتمان مذکور ( خوانده به صورت اشتراکی با شخص دیگری به نام اقای س. سازنده اپارتمان مذکور بوده اند ) می باشد. و علت دیگر به علت نداشتن کف شور در کف انبار می باشد. که باعث تجمیع فاضلاب ریخته شده از سقف در کف شده است. خسارت را بیشتر نموده است. و ان هم متوجه سازندگان اپارتمان مذکور است. ۳ سازندگان اپارتمان به صورت مشترک و مساوی مقصر می باشند همچنین در نظریه تکمیلی مورخ ۱۴۰۰/۸/۱۶ کارشناسان مذکور امده: ارزش گذاری بر روی اقلام خسارت دیده خارج از صلاحیت این هیات میباشد. ولی به استناد اظهارات شاکی ( خواهان ) و اعلام نظر کارشناسان تامین دلیل و بدوی میزان خسارتهای وارده به مبلغ ۶۰/۰۰۰/۰۰۰ تومان تعیین شده است. متعاقب تصمیم مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۷ شعبه *و به جهت عدم انجام بند نخست تصمیم قبلی ان دادگاه از سوی مرجع بدوی پرونده جهت ارجاع به کارشناس اموال منقول به دادگاه بدوی اعاده گردیده و کارشناس منتخب دادگاه اعلام نموده که اقلام خسارت دیده شده در گزارش توسط خواهان از محل جمع اوری گردیده و در حال حاضر وجود ندارد. جهت ارزیابی و قیمت گذاری و همچنین لیست ارائه شده در تامین دلیل ، مدل ، نوع ، مقدار ( متر ) پارچه ها قید نشده و دیگر موارد از جمله میزان خسارت به هر یک از اقلام بنابراین قیمت گذاری براساس لیست مندرج درتامین دلیل امکان پذیر نیست و براساس گزارش تامین دلیل مندرج در پرونده میزان خسارت اقلام را مبلغ *تومان تعیین نمودند. در نهایت شعبه *طی دادنامه شماره *۱۴۰۱/۳/۲۳ با این استدلال که مطابق نظریات کارشناسی علت تامه ورود خسارت به اموال و میزان خسارت مشخص گردیده و قابل متابعت از سوی دادگاه می باشد. و هرچند در نظریه هیات سه نفره کارشناسی علت ورود خسارت به اموال تجدیدنظرخوانده ناشی از تقصیر تجدیدنظرخواه و شریک وی به نام اقای س. به تساوی بوده لکن نظر به اینکه تجدیدنظرخوانده صرفا رابطه استیجاری با تجدیدنظر خواه داشته و لا غیر لذا با این وصف تجدیدنظرخواه به عنوان موجر در مقابل تجدیدنظرخوانده به عنوان مستاجر دارای ضمان و مسئولیت مدنی برای جبرات خسارت است. و عدم تخلیه عین مستاجره از سوی تجدیدنظرخوانده مجوز تقصیر تجدیدنظرخواه در ورود خسارت به تجدیدنظرخوانده نبوده و بلکه در صورت تاخیر در تخلیه عین مستاجره ، تجدیدنظرخواه حسب مورد مستحق اجرت المثل ایام تصرف یا وجه التزام قراردادی ناشی از تاخیر در تخلیه مورد اجاره بوده و لاغیر لذا با رد اعتراض دادنامه تجدیدنظر خواسته را تایید نموده است. رییس کل دادگستری استان *متعاقب درخواست وکیل محکوم علیه با این جهات الف: مفاد دادنامه شماره *۱۴۰۰/۵/۳ شعبه *حاکی از انقضای مدت اجاره خواهان و خوانده در تاریخ ۱۳۹۹/۲/۱ و محکومیت خواهان این پرونده به تخلیه عین مستاجره و پرداخت وجه التزام از قرار روزی *تومان از ان تاریخ تا ۱۴۰۰/۲/۲۹ دارد. که با اوصاف فوق تصرفات خواهان این پرونده غاصبانه تلقی و موجر مسئولیتی در جبران خسارت به وسایل وی ندارد. ب: صرفنظر از اینکه ایا پس از انقضا ۱۵ سال از زمان احداث بنا در رفتگی لوله فاضلاب از سقف و جاری شدن فاضلاب در انباری را عرفا می شود. به سازنده ساختمان منتسب نمود یا خیر؟ نظر به اینکه در مطالبه خسارت سه رکن احراز ورود ضرر ، عامل زیان و رابطه سببیت عرفی میان عامل زیان و خسارات وارده ضروری است. در ما نحن فیه به دلیل فقدان وسایل مورد ادعا و عدم توصیف ان در نظریه کارشناسی تامین دلیل براساس نظریات همه کارشناسان اعم از تامین دلیل بدوی و هیات سه نفره و کارشناس ارزیابی اساسا امکان تعیین میزان خسارت و زیان وجود نداشته است. که با اوصاف فوق صدور حکم بر محکومیت خوانده صرفا براساس ادعای خواهان فاقد مبنای قانونی و برخلاف انصاف و عدالت می باشد. لذا درخواست تجویز اعاده دادرسی نمود اند. با ارسال پرونده به حوزه معاونت قضایی مشاوران ان به شرح ذیل اظهار نظر کرده اند. ۱ پرداخت خسارت وارده به اموال خواهان پرونده مستند به نظریه کارشناسی نیست بلکه صرفا براورد و ادعای خواهان است. ۲ حسب نظریه هیات سه نفره کارشناسان خوانده ( د. ) و اقای س. به نحو مساوی مقصر حادثه اعلام شده اند. و استدلال دادگاه تجدیدنظر در خصوص اینکه موجر ( دادخواه ) در قبال مستاجر ( خواهان ) مسئولیت مدنی برای جبران خسارت دارد. صحیح نیست ۳ حسب رای شورای حل اختلاف رای تخلیه مورد اجاره به لحاظ انقضا مدت اجاره صادر شده بود. با این وصف ادامه تصرفات خواهان مشروع نبوده و طبق قاعده اقدام مسئولیتی متوجه دادخواه نمی باشد. باپیشنهاد تجویز اعاده دادرسی و موافقت ریاست محترم قوه قضاییه پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و حسب دستور جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع به شرح ذیل مبادرت به اتخاذ تصمیم گردید. جهت اطلاع طرفین از اعاده دادرسی موضوع ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری و جهات ان که در گزارش مذکور افتاد پرونده به همان دادگاه تجدیدنظر ارسال می گردد. تا به نیابت با تعیین وقت رسیدگی و دعوت طرفین اظهارات انها استماع ، در صورتجلسه منعکس نمایند. سپس پرونده با اوراق جدید التحصیل اعاده گردد. با انجام نیابت و اعاده پرونده وقت رسیدگی تعیین گردیده طرفین حاضر شدند و اظهارات انها استماع گردید. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش اقای ع. ح. عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد:

رای شعبه

همانگونه که درگزارش رییس کل دادگستری استان و نیز مشاوران حوزه معاونت قضایی اظهار و اعلام گردید.و با توجه به استماع توضیحات طرفین در این شعبه منصرف از اینکه ساختمان قدیمی و سالیان متمادی از زمان ساخت ان گذشته و طبعا همراه با استهلاک مصالح و پوسیدگی ان شده است. و اینکه ارکان مسئولیت مدنی خصوصا رابطه سببیت بین فعل دادخواه و ورود ضرر به دادخوانده به نحوی که در پرونده منعکس می باشد. بر خلاف اظهار نظر کارشناسان با تردید جدی مواجه است. مع الوصف نظر به وضعیت قدیمی بودن ملک و اینکه دادخوانده ازوضعیت ان مطلع بوده و با انقضا مدت اجاره می توانسته ان را تخیله نماید. لکن به ادامه تصرف پرداخته است. کما اینکه نهایتا با رای مرجع صالحه ملزم به تخلیه ملک شده است. لذا در واقع موجبات ورود ضرر به اموال خود را فراهم نموده و تکلیف دادخواه به جبران ان وجاهت ندارد. ( توضیحات د. در این شعبه ومفاد لایحه ای که تقدیم شعبه کرد مبتنی بر ان بود. که با انقضا ملهت اجاره بارها از خواهان تقاضا داشت ملک را تخلیه نماید. لکن هر بار با این اظهار که ماه دیگر تخلیه می کند تصرفات خود را استمرار بخشیده در مقابل نیز دادخوانده ( خواهان ) اظهار داشت که تمدید قرارداد با موافقت دادخواه بوده کما اینکه هر ماهه اجاره بها را به حساب دادخواه پرداخت کرده است. عدم تمدید قرارداد به نحو مکتوب و نیز پرداخت اجاره به حساب د. با توجه به اینکه نامبرده استحقاق ان را داشته است. موید صحت ادعای نامبرده می باشد. که هر ماهه معترض تخلیه ملک بوده است. لذا من حیث المجموع مسئولیت جبران ضرر و زیان به اموال خواهان که با تخلیه ملک می توانست از بروز ان جلوگیری نماید. نمی توان به د. بار نمود از این رو با پذیرش اعاده دادرسی و مستندا به ماده ۴۷۷ قانون ایین دادرسی کیفری با نقض دادنامه شماره *۱۴۰۰/۴/۲۶ شعبه *ودادنامه شماره *۱۴۰۱/۳/۲۵شعبه *حکم به بی حقی خواهان اقای م. ر. صادر و اعلام می دارد. این رای قطعی است.

شعبه *

مستشار: ع. ح. عضو معاون: ا. م. م.