رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ 94/5/5 دادخواستی به خواسته طلاق خانم ح. ل. با وکالت خانم ف. ص. بطرفیت آقای ح.. و.ف. از طریق ثبت الکترونیک به دادگاههای خانواده کرمانشاه تقدیم نموده که به شعبه 7 خانواده ارجاع شده است در متن دادخواست وکیل با استناد به سند نکاحیه ../ 91/4 که بین اصحاب دعوی رابطه زوجیت دائم برقرا رشده است گفته است در حال حاضر به دلیل عدم پرداخت نفقه و سوء معاشرت زوج موکله قادر به ادامه زندگی مشترک نیست و بلحاظ عسر و حرج درخواست طلاق دارد تصویر دادنامه 821/93 که مفاداً حاکی است بر اساس شکایت ح. ل. علیه الف. و.ف. دایر بر ایراد صدمه بدنی عمدی و حسب کیفرخواست دادسرای عمومی و انقلاب کرمانشاه مشارالیه به پرداخت جراحات حارصه روی دست راست و کبودی در حال جذب بازوی چپ به پرداخت نیم صدم دیه کامل و یک و نیم هزارم دیه کامل به ترتیب محکوم شده است و رأی صادره حضوری و قطعی اعلام گردیده است (برگ 8 پرونده) و نیز برابر دادنامه 462/93 صادره از شورای حل اختلاف بر اساس خواسته خواهان ح. ل. بطرفیت الف. و.ف. خوانده در تاریخ 93/4/23 تا تاریخ صدور حکم و اجرای آن (صدور حکم 93/8/17) ماهیانه دویست و چهل هزار تومان محکوم گردیده است و رأی حضوری و قابل تجدیدنظر در محاکم عمومی کرمانشاه گردیده است (برگ 9پرونده) دادگاه برای تاریخ 94/5/19 تعیین وقت نموده است وکیل زوجه در لایحه ای که برای جلسه دادرسی تقدیم نموده گفته است خوانده حدود یکسال است از پرداخت نفقه امتناع مینماید که دعوی حقوقی مطالبه نفقه مطرح و حکم صادر شده و اجرائیه نیز صادر شده و شکایت ترک انفاق نیز موکل مطرح نموده که در حال رسیدگی است سه ماه از تاریخ صدور اجرائیه نفقه گذشته اما اخیراً مبالغی را به عنوان نفقه پرداخت نموده فقط جهت تضییع حق موکل در دعوی طلاق بوده عملاً موکل را در عسر و حرج قرار داده قانونگذار در ماده1129 قانون مدتی عدم پرداخت شش ماه را از موارد عسر و حرج زوجه تلقی نموده است ضمن اینکه شرط ضمن عقد محقق شده و پرداخت نفقه طی روزهای اخیر و پس از طرح دعوی طلاق عسر و حرج ایجاد شده زوجه و شرط ضمن عقد محقق شده را تحت تأثیر قرار نمیدهد. خوانده محترم سوء معاشرت دارد و بارها موکله را مورد ضرب و شتم عمدی قرار داده موکله جهت عدم فروپاشی کانون خانواده و زندگی مشترک اقدام به اخذ گواهی پزشکی قانونی و طرح شکایت ننموده به علت استمرار ضرب و شتم از ناحیه ایشان در سال 93 پیرو ضرب و شتم از سوی زوج ناچار به شکایت و اخذ گواهی پزشکی شده که دادنامه 821/93 شعبه 111 بر محکومیت زوج به پرداخت دیه شده است سوء معاشرت زوج هم از مصادیق عسر و حرج مندرج در ماده1130 قانون مدنی و هم از شروط ضمن عقد سند نکاحیه می باشد زوج بسیار تندخو و عصبی است حسب ادعای موکل بیماری روحی و روانی دارد بنحوی که امنیت جانی و حیثیتی موکل در خطر است ایشان حتی در مراجع رسیدگی کننده به پرونده با مأمورین کلانتری درگیر شده که وی را بازداشت نموده اند درخواست معرفی ایشان را به پزشکی قانونی برای تشخیص بیماری ایشان داریم با توجه به مراتب عسر و حرج شدید موکل و تحقق شروط ضمن عقد سند نکاحیه درخواست صدور حکم به شرح خواسته دارد در جلسه داردسی 94/5/19 که وکیل خواهان حضور نداشته است و خوانده حضور داشته وی گفته است من همسرم را طلاق نمیدهم و تحت هیچ شرایطی حاضر به طلاق او نیستم دادگاه پس از ختم جلسه قرار ارجاع امر بداوری صادر نموده است داور زوج در برگ 22 پرونده معرفی شده است داور زوجه در برگ 26 پرونده تعرفه شده است. داوران با حضور در دادگاه و توجیه شرح وظائف تعهد کرده اند پس از مذاکره با زوجین نظر کتبی خود را ظرف یک هفته اعلام نمایند دادگاه در تاریخ 94/6/9 با تعیین وقت احتیاطی ادامه رسیدگی را پس از اعلام نظر داوران مورد نظر قرار داده است در برگ 28 و 29 پرونده تصویر دادنامه 402/94 صادره از شعبه 5 دادگاه عمومی کرمانشاه که مشعر بر رد دعوی خواهان آقای الف. و.ف. که بخواسته الزام زوجه خانم ح. ل. به تمکین مطرح گردیده و چون منزل مسکونی مورد نظر او برای تمکین زوجه مناسب نبوده و حاضر به تهیه منزل مناسب و فراهم نمودن آن نشد. و طی دادنامه 1585/94 شعبه بیستم خانواده به پرداخت نفقه در حق زوجه محکوم گردیده دعوی او به خواسته الزام به تمکین مسموع نبوده و قرار رد دعوی وی صادر شده این رأی حضوری و قابل تجدیدنظر اعلام شده دادورز شعبه 23 دادگاه عمومی حقوقی (خانواده) کرمانشاه نیز در برگ 29 گواهی نموده است در اجرای حکم تمکین پرونده 930209 از منزل معرفی شده که زیر زمین منزل پدری محکوم له بود بازدید که مورد تأیید قرار نگرفته اخطاریه به دستور ریاست محترم شعبه جهت تهیه منزل مستقل ظرف 15 روز صادر و برای محکوم له ارسال شده که در مهلت مقرر تهیه ننموده لذا با توجه به عدم همکاری زوج جهت اجرای حکم تمکین پرونده از آمار کسر و بایگانی شد وکیل زوجه در لایحه ای که در اوراق 31 و 32 پرونده پیوست است با تکرار مطالب گذشته به این دادنامه فوق الذکر جهت تخلف زوج از ایفاء وظیفه یعنی انفاق زوجه استناد و مدعی عسر و حرج زوجه شده است و تصویر دستور جلب الف. و. محکوم علیه پرونده کیفری را نیز که دادیار اجرای احکام کیفری دادسرای کرمانشاه در تاریخ 94/6/9 صادر نموده است پیوست لایحه تقدیم داشته است (برگ 300پرونده) نظریه داور زوجه در برگ 33 پرونده اعلام شده است در برگ 41 پرونده نظر داور زوج اعلام گردیده است وکیل زوجه در برگ 42 پرونده در لایحه ای اعلام نموده که موکل حاضر است در قبال طلاق بیست قطعه سکه از مهریه و اجرت المثل زندگی مشترک را به زوج بذل نماید دادگاه با بررسی اوراق پرونده و ختم رسیدگی طی دادنامه 948/94 انشاء رأی نموده است و ضمن مقدمه ای که از موضوع دادخواست زوجه و سیر دادرسی و لوایح وکیلش در ابتداء رأی آورده است بدین شرح اعلام نظر کرده است "با عنایت به محتویات پرونده و آراء صادره از مراجع قضایی و اظهارات طرفین ضمن تخلف زوج از شروط ضمن عقد دعوی مطروحه را وارد و باستناد مواد 1119 و 1129 و1146 قانون مدنی حکم به طلاق صادر زوجه می تواند پس از قطعیت دادنامه به یکی از دفاتر طلاق مراجعه و با رعایت شرایط ذیل خود را مطلقه نماید 1-زوجه (قلم خوردگی از ناحیه شعبه است) مهریه اش را بصورت دعوی جداگانه مطالبه نموده و ازطریق مذکور دریافت مینماید و تعداد بیست قطعه از مهریه و اجرت المثل ایام زندگی مشترک خود را در مقابل طلاق بذل نموده است و نفقه معوقه را بصورت جداگانه از زوج میگیرد. 2- زوجه جهیزیه اش را مسترد نموده است. 3- زوجین فرزند مشترک ندارند. 4- زوجه حسب گواهی پزشکی حامله نمی باشد 5- نوع طلاق خلع نوبت اول است. 6- زوجه میتواند با استفاده از حق وکالت اعطائی از سوی زوج بشرح بند ب شرایط ضمن عقد یا عقد خارج لازم مندرج در بند نکاحیه خود را مطلقه نماید. و اسناد مربوط با هم به نمایندگی امضاء نماید از این رو عدم حضور زوج مانع اجرای صیغه طلاق نیست. 7- مدت اعتبار رأی صادره 6 ماه پس از ابلاغ رأی قطعی است رأی صادره حضوری است از این رأی وکیل زوج در فرجه قانونی تجدیدنظرخواهی نموده است. در لایحه تجدیدنظرخواهی وکیل زوج تحقق ماده1129 قانون مدنی که مورد استناد دادگاه در رأی بوده است با توجه به متن ماده مذکور محرز شناخته نشده است چون موکل الزام او به پرداخت نفقه موضوع حکم میسر گردیده و آنرا طبق فیش هایی که تصویر آن پیوست است تأدیه نموده است و بند 1 موارد 12گانه شرط ضمن عقد نیز با توجه به مراتب محرز نگردیده است و دادنامه 93/821 که مبنی بر محکومیت موکل بپرداخت دیه در حق زوجه شده است نمیتواند از مصادیق عسر و حرج باشد چون برابر محتویات پرونده با مراسم قسامه و بدون شواهد و قرائن و صرفاً اثبات دیه موکل محکوم شده است و چنین محکومیتی موجب عسر و حرج در ادامه زندگی مشترک نمینماید. نقض رأی صادره و رد دعوی خواهان بدوی را خواستار شده است پرونده پس از تبادل لوایح به شعبه هیجدهم دادگاه تجدیدنظر استان کرمانشاه ارجاع شده است هیأت شعبه مذکور در وقت فوق العاده با بررسی اوراق پرونده های تجدیدنظرخواسته را بدین شرح مورد تأیید قرار داده اند "رأی دادگاه: نظر باینکه تجدیدنظرخواه بشرح گواهی مندرج در صفحه 29 پرونده منزل مستقل به دستور دادگاه برای اجرای حکم تمکین فراهم نکرده است . از طرف دیگر پرداخت نفقه پس از صدور حکم قاضی شورا بشرح برگ 9 پرونده و پس از صدور اجرائیه پرداخت شده که دلالت بر اجبار زوج به پرداخت نفقه دارد و ایضاً بدرفتاری زوج طبق دادنامه محکومیت به پرداخت دیه احراز می گردد از آنجائیکه دوام زوجیت بایستی مستلزم آرامش و آسایش زوجه باشد که درمانحن فیه عدم تهیه منزل مستقل ، عدم پرداخت نفقه و ضرب و جرح عمدی این آرامش زوجه را مختل نموده و موجب عسر و حرج و تحقق شرایط ضمن عقد گردیده این دادگاه با رد تجدیدنظرخواهی آقای وکیل و.ف. نسبت به دانامه 948/942 که طی آن حکم به محکومیت زوج به طلاق زوجه صادر گردیده دادنامه تجدیدنظرخواسته را که صحیح اصدار یافته به استناد ماده358 قانون آئین دادرسی مدنی ابرام مینماید از این رأی اکنون وکیل زوج فرجام خواهی نموده است که هنگام شور لایحه فرجامی او با گزارش پرونده قرائت میشود. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای عبدالعلی ناصح عضو ممیز و اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای م. دیو سالار دادیار دیوانعالی کشور اجمالاً مبنی بر رد دادخواست فرجامی را دارد. دادنامه شماره 4000774 با فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

فرجام خواهی وکیل زوج با توجه به مفاد لایحه فرجامی و نیز لایحه ای که در مرحله تجدیدنظرخواهی و در جریان دادرسی بدوی ارائه شده است نسبت به دادنامه بدوی و فرجام خواسته که بر تأیید رأی بدوی صادر گردیده است وارد بنظر میرسد زیرا دادنامه های استنادی زوجه و وکیل او برای اثبات تخلف زوج از بندهای 1و2 موارد 12گانه مندرج در سند نکاحیه و نیز عسر و حرج ادعایی در دادخواست مطروحه موید تحقق شرط ضمن عقد نمی باشد. زیرا بند 1 موارد 12گانه ذیل شرط ضمن عقد اینگونه تعریف گردیده است " استنکاف شوهر از دادن نفقه زن بمدت 6 ماه بهر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه..." . حال آنکه رأی صادره از شورای حل اختلاف راجع به نفقه از تاریخ 93/4/23 تا زمان صدور رأی یعنی 93/8/18 که کمتر از 4ماه مدت محکومیت نفقه معوقه در رأی ذکر شده است بنا بمراتب با فرض اینکه پس از قطعیت رأی مذکور زوج (محکوم علیه) محکوم به را نپرداخته باشد شرط ضمن عقد محقق نمیگردد. ضمن اینکه وکیل زوجه به این امر که زوج بابت نفقه زوجه پرداختی هایی داشته است در لایحه خود اذعان نموده است در مورد سوء رفتار موضوع بند 2 عقدنامه نیز شرط تحقق تخلف زوج استمرار سوء رفتار و اثبات آن در دادگاه بحدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید تعریف گردیده است. در صورتی که مفاد دادنامه استنادی زوجه و وکیل او اولاً حاکی است صدمه وارده به ناحیه دست و بدن زوجه جزئی بوده ثانیاً با یک مورد اثبات چنین صدماتی که در یک درگیری حادث شده باشد سوء رفتار و سوء معاشرت زوج در طول زوجیت و استمرار این رفتار احراز نمیگردد. از طرفی استناد دادگاه محترم به ماده1129 قانون مدنی نیز بلاوجه می باشد زیرا در ماده مذکور چنین آمده است "در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه را الزام او بدادن نفقه زن میتواند برای طلاق بحاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق مینماید هم چنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه". زوجه گرچه در دعوی تمکین از زوج برابر دادنامه 402/94 که غیر قطعی نیز بوده است محکومیت قطعی نداشته چون زوج محلی که برای تمکین معرفی کرده است مناسب او نبوده است و با مهلتی هم که دادگاه به زوج داده است چون نتوانسته است محل مناسبی تهیه نماید دادگاه دعوی تمکین او را مسموع ندانسته و قرار رد دعوی صادر کرده است این رأی نیز نمیتواند از باب عدم تهیه مسکن که یکی از وظائف زوج در زندگی مشترک است دلیل عسر و حرج زوجه باشد چون درصورت عدم تهیه آن زوجه حق دارد از زوج مطالبه هزینه های مسکن خود را بنماید نه اینکه زوج محکوم به اجبار به طلاق زوجه گردد بنابراین در حالیکه زوج با طلاق موافقت نداشته است و شرط ضمن العقد موضوع بند ب سند نکاحیه و عسر و حرج ادعایی زوجه متکی به دلیل کافی نبوده است رأی فرجام خواسته که بر تأیید رأی بدوی صادر شده است مغایر با محتویات پرونده و موازین قانونی و شرعی تشخیص میگردد مستنداً به بند 2 ماده371 و بند ج ماده401 قانون آئین دادرسی مدنی با نقض رأی فرجام خواسته پرونده جهت رسیدگی مجدد به یکی از شعب دیگر محاکم تجدیدنظر استان کرمانشاه ارجاع میگردد.
شعبه شانزدهم دیوان عالی کشوررئیس: عبدالعلی ناصح مستشار: عباسعلی علیزاده عضو معاون: سعید عالم