رأی خلاصه جریان پرونده

آقای ه. ز. با وکالت آقای ص. س. بطرفیت آقای س.خ. چ.گ. بخواسته صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت غرامات وارده به خواهان بلحاظ مستحق للغیر بودن مبیع موضوع مبایعه نامه عادی مورخ 1369/7/5 با ارجاع امر به کارشناسی به شرح متن دادخواست با احتساب خسارت دادرسی فعلاً مقوم به پنج میلیون ویک هزار تومان طرح دعوی کرده است بدین توضیح موکل بموجب مبایعه نامه عادی مورخ 1369/7/5 اقدام به ابتیاع یک قطعه زمین در خیابان.... از خوانده می نماید و تمامی ثمن ان را نیز پرداخت می کند و خوانده نیز مدعی خرید این زمین از شخصی به نام م. ف. بود که بموجب دادنامه شماره 8909978711100972 مورخ 1389/11/24 صادره از شعبه دهم دادگاه حقوقی سنندج در پرونده کلاسه 86/64 و دادنامه صادره از شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان کردستان در پرونده کلاسه 723 / 880 اولاً بلحاظ صوری بودن و نامشروع بودن معامله فی ما بین خوانده و آقای م.ف باطل اعلام گردیده و به تبع آن معامله فی مابین موکل و خوانده نیز به لحاظ بطلان معامله ید قبلی باطل اعلام شد چرا که بیع فاسد اثری درتملک ندارد. ثالثاً مشخص و محرز گردید که خوانده بلحاظ بطلان معامله اش با آقای م.ف به سبب مذکور در دادنامه ، فاقد مالکیت در فروش به موکل بوده و معامله وی نیز با موکل وفق مبایعه نامه مورخ 1369/7/5 باطل و فاقد اثر قانونی است. ثالثاً چون خوانده فاقد مالکیت در فروش زمین مورد معامله با موکل بوده است لذا اقدام وی در فروش این زمین به موکل در واقع فروش مال غیر بوده و مبیع مستحق للغیر بوده که نامبرده به عنوان فروشنده وفق مبایعه نامه فوق الذکر و مقررات قانونی ضامن درک مبیع را بر عهده داشته و دارد رابعاً چون بموجب دادنامه‌ی فوق الاشعار معامله موکل و خوانده نیز باطل اعلام گردیده است و بلحاظ اینکه مبیع مستحق للغیر می باشد موکل از قیمت روز مبیع محروم گشته و اقدام خوانده سبب ورود خسارت به وی شده است لذا از شما مقام محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت غرامت وارده به موکل به سبب مستحق للغیر بودن مبیع را با ارجاع امر به کارشناس با احتساب جمیع خسارت شرعی و قانونی من جمله خسارت دادرسی را مستنداً به مواد 247 و 263 و 365 و بند 2 ماده 362 و 390 و 391 و 1257 قانون مدنی و مواد 198 و 515 و 519 قانون آئین دادرسی مدنی استدعا دارد. خوانده در مقام دفاع مضموناً مرقوم داشته 000 بدون ابطال قرارداد تقاضای خسارات وارده ، محمول قانونی ندارد 2- 000 خواسته مبهم است زیرا ارزش معامله موضوع قرار داد دعاوی مورخ 1369/7/5 درخواسته عنوان نگردیده 000 3- به حکایت اوراق پرونده کلاسه 77/ 1157 که منتهی به صدور دادنامه شماره 1078-1382/10/27 شعبه ششم دادگاه تجدیدنظر استان کردستان گردید ، قرار داد فی مابین اینجانب با شخصی بنام ف. صوری و به همین لحاظ از درجه اعتبار ساقط گردیده ( برگرفته از صفحات 12- 13 ) 0 بالاخره شعبه چهارم دادگاه عمومی حقوقی سنندج بموجب دادنامه 9209978710500133 مورخ 1392/2/24 چنین رأی صادر کرده است « رأی دادگاه : در خصوص دادخواست آقای ص. س به وکالت از ه. ز.بطرفیت آقای خ.چ.گ. بخواسته مطالبه غرامت وارده به خواهان بلحاظ مستحق للغیر بودن مبیع موضوع مبایعه نامه 1369/7/5 با ارجاع امر به کارشناس نظر به اینکه طرح دعوی به کیفیت مطروحه وفق قانونی صورت نگرفته و در دادنامه استنادی وکیل خواهان دادنامه شماره 972 - 24/ 11/ 1389 حکم به ابطال معامله موضوع بیع نامه عادی 1369/7/5 صادر نگردیده است لذا دادگاه با استناد به ماده 2 قانون آئین دادرسی مدنی قرار رد دعوای خواهان را صادر و اعلام میدارد 0 رأی صادره حضوری بوده ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر مرکز استان کردستان می باشد 0 »آقای ص. س. به وکالت از آقای ه. ز. نسبت به دادنامه 78710500133 مورخ 1392/2/24 صادره از شعبه 4 دادگاه حقوقی سنندج ، تجدیدنظرخواهی نموده است ، شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان کردستان بموجب دادنامه 9209978716700384 مورخ 1392/5/23 چنین رأی صادره کرده است « رأی دادگاه : تجدیدنظرخواهی وکیل تجدیدنظر خواه نسبت به دادنامه تجدیدنظر خواسته به شماره 9209978710500133 مورخ 1392/2/24 صادره در پرونده کلاسه 910606 شعبه چهارم دادگاه عمومی حقوقی سنندج وارد می باشد 0 نظر به اینکه سابقاً در دادنامه های صادره به بطلان معامله فی مابین طرفین پرونده اظهار نظر شده است لذا دیگر موجبی برای طرح دعوی علیحده و رسیدگی مجدد نبوده و دادگاه به استناد ماده 353 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته پرونده را جهت رسیدگی ماهوی به دادگاه محترم نخستین اعاده می نماید 0 این رأی قطعی است » پرونده به شعبه چهارم ارسال شعبه چهارم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان سنندج بموجب دادنامه 9309978710500240 مورخ 1393/4/29 چنین رأی صادر کرده است « رأی دادگاه : در خصوص دادخواست آقای ه. ز. ی با وکالت آقای ص. س. به طرفیت آقای س.خ. چ. به خواسته رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت غرامات وارده به خواهان بلحاظ مستحق للغیر در آمدن مبیع موضوع مبایعه نامه عادی مورخ 1369/7/15 با ارجاع امر به کارشناسی مقوم به پنج میلیون و یک هزار تومان به این شرح که بیان داشته که موکل بموجب بیع نامه موصوف یک قطعه زمین از خوانده خریداری می نماید و ثمن پرداخت میگردد و خوانده نیز مدعی خرید زمین از فردی به نام م.ف بوده که حسب دادنامه شماره 8909978711100972 مورخ 1389/11/24 صادره از شعبه دهم حقوقی سنندج و دادنامه صادره از شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان کردستان معاملات بلحاظ صوری بودن ابطال گردیده است و لذا خوانده فاقد مالکیت در فروش ملک بوده است و خواسته را مطرح نموده است خوانده دفاع کرده که در خصوص ابطال قرار داد عادی مورخ 1369/7/5 رأی صادر نشده است و نیز دفاع کرده که خواسته مبهم است چرا که ارزش معامله موضوع قرار داد معامله نشده و فقط غرامات مطالبه شده است و نیز در خصوص غرامات قیمت روز را مردود دانسته است و بیان داشته که با توجه به اینکه از مفاد معامله در سال1377 مطلع گشته است لذا خساراتی وارد نشده است که در ادعای مطالبه ارزش روز نیز درما نحن فیه اثر ندارد 0 دادگاه در مقام پاسخ به دفاعیات خوانده و رد آن بیان میدارد که اولاً حسب دادنامه های مذکور از شعبه دهم حقوقی سنندج و شعبه پنجم تجدیدنظر استان کردستان معاملات ابطال گردیده اند و لذا با توجه به آن معاملات بعدی که بر اساس بیع نامه اول بوده است منطقاً باطل است و دردادنامه شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر صراحتاً به آن اشاره شده است 0 در خصوص مجهول بودن خواسته نیز خواسته مجهول نیست چرا که ثمن معامله در عنوان غرامات مستقر خواهد بود و لذا غرامات شامل ثمن پرداختی خواهان و خسارات وارد بر آن است و از طرف دیگر با توجه به اینکه پول علاوه بر وسیله پرداخت وسیله حفظ ارزش نیز می باشد و خواهان با خرید ملک قصد خود بر حفظ ارزش پول خود را اعلام و ظاهر نموده است و لذا از آنچه به خواهان به عنوان خسارت وارد شده است ارزش سرمایه اوست که همان ملکی است که در حال حاضر مستحق للغیر است و آنچه خواهان از دست میدهد همان قیمت روز ملک خواهد بود 0 لذا دادگاه با توجه به نظریه کارشناسی که مصون از ایراد بوده و توجهاً به توضیحات ذکر شده و اینکه معامله فاسد اثری درتملک ندارد و می بایست ثمن و مثمن مسترد گردد و از طرف دیگر بایع ضامن درک می باشد و می بایست در مقابل خریدار جاهل جبران خسارات و غرامات نماید لذا دادگاه خواسته خواهان را ثابت دانسته و مستنداً به مواد 247 ، 263 ، 365 ، 362 ، 390 ، 391 ، 1257 ، 1258 قانون مدنی و مواد 515 ، 519 ، 257 قانون آئین دادرسی مدنی حکم به محکومیت خوانده به پرداخت 4600000000 ریال بابت غرامات ( وارده شامل ثمن و غرامات ) و اصل خواسته و نیز مبلغ 2861000 ریال بابت خسارات دادرسی در حق خواهان صادر و اعلام میگردد 0 رأی صادره حضوری ظرف20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر درمحاکم تجدیدنظر استان کردستان می باشد » اکنون آقای س.خ. چ.گ. به شرح دادخواست و لایحه تقدیمی در تاریخ 1393/6/13 نسبت به دادنامه شماره 930240- 1393/4/29 صادره از شعبه چهارم دادگاه حقوقی سنندج ، فرجام خواهی کرده است 0 آقای ص. س. به وکالت از آقای ه. ز. به شرح لایحه تقدیمی تأیید و ابرام دادنامه فرجام خواسته را تقاضا نموده که پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و جهت رسیدگی به شعبه 19 دیوان عالی کشور ارجاع شده است 0 کلیه محتویات پرونده به هنگام شور قرائت می شود. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای عبدالرضا کریمی صحنه سرائی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی میدهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

آن قسمت از ایراد فرجام خواه بر رأی فرجام خواسته بشماره 9309978710500340 در خصوص اینکه معامله او و فرجامخوانده در مورد زمین مورد اختلاف درهیچیک از مراجع قضائی ابطال نگردیده وارد نیست زیرا مبنای مالکیت فرجام خواه خرید زمین از آقای س.خ. چ. بوده که مالکیت او باطل گردیده است و اعتراض به رأی دادگاه ننموده و دلیل دیگری که دلالت بر مالکیت او باشد ارائه نداده است لذا این ایراد وارد نیست لکن در مورد میزان غرامت تعیین شده در حکم فرجام خواسته که بر مبنای ارزش فعلی زمین محاسبه شده ایراد وارد است زیرا معامله ملک غیر که مورد اعتراض مالک واقعی باشد ایجاد مالکیت برای خریدار نمی نماید تا ارزش آن مبنای غرامت و خسارت خریدار باشد لکن میزان غرامت ممکن است بر مبنای ارزش ثمن پرداختی محاسبه گردد لذا با عنایت برأی شماره 93/ 733 مورخ 1393/7/15 هیئت عمومی دیوان عالی کشور که در مقام وحدت رویه قضائی صادر گردیده رأی صادره نقض و باستناد بند ج ماده 401 قانون آئین دادرسی مدنی رسیدگی مجدد بشعبه دیگر دادگاه عمومی شهرستان سنندج محول میگردد.
شعبه 19 دیوان عالی کشور- رئیس و مستشار
مصطفی فاتحی - عبدالرضا کریمی صحنه سرائی